Ο πόνος στη ζωή μας (Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Είναι εύκολο κάποιος να φιλοσοφεί ή να θεολογεί για τον πόνο. Αλλά είναι δύσκολο να αντιμετωπίζει σωστά τον πόνο, όταν ο ίδιος περνά ένα δυνατό πόνο στην ζωή του. Θεωρώ πολύ τολμηρό να μιλά κανείς για τον πόνο, όταν ο ίδιος δεν πονά. Σκέπτομαι όλους τους αδελφούς μας απανταχού της γης, που πονούν σωματικά ή ψυχολογικά ή πνευματικά.

Σωματικά πονούν οι άνθρωποι από αρρώστιες, κακουχίες, πείνα. Ψυχολογικά πονούν από κατατρεγμούς, συκοφαντίες, έλλειψη αγάπης και μη ανταπόκριση στην προσφερόμενη σε άλλα προσφιλή πρόσωπα αγάπη, ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ασθένειες και θανάτους προσφιλών ανθρώπων και άλλα αίτια. Πνευματικά πονούν όσοι αγαπούν τον Θεό και τον άνθρωπο και όμως βλέπουν ότι με τις αμαρτίες τους λυπούν τον Θεό και προσβάλλουν την εικόνα του Θεού, τον άνθρωπο.

Δεν εισήλθε ασφαλώς κατ’ ευδοκία Θεού. Μπήκε κατά παραχώρηση Θεού, όταν ο άνθρωπος με την εγωιστική παρακοή του έχασε την Πηγή της Ζωής, τον Πλάστη του. Από την άπονο κατάσταση της Θείας Βασιλείας, βρέθηκε σε μία άλλη κατάσταση, στην οποία αφού δεν βασίλευε η αληθινή Ζωή, κυριαρχούσε μια ζωή φθαρμένη, συνυφασμένη με τον θάνατο, τα πάθη και την αμαρτία.

Σ’ αυτήν την νέα κατάσταση, ο θάνατος και ο πόνος φαίνονταν να έχουν ένα θετικό νόημα, όπως άλλωστε και οι άλλοι δερμάτινοι χιτώνες με τους οποίους ο Θεός ένδυσε τους πρωτοπλάστους, όταν εκείνοι έφευγαν από τον Παράδεισο, για να τους παρηγορήσει στην εξορία τους. Ο θάνατος θέτει τέρμα στο κακό, που αλλιώς θα ήταν αθάνατο επί της γης.

Καινοφανείς θεολογικές απόψεις ενόψει Διαλόγων (Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

H στασιμότης στην εξέλιξι των Θεολογικών Διαλόγων δεν σημαίνει αδράνεια από πλευράς των θεολόγων που οραματίζονται μία οικουμενιστική-συγκρητιστική ενότητα του Χριστιανικού κόσμου. Φαίνεται ότι κάποιοι θεολόγοι εργάζονται για να δημιουργήσουν τις θεολογικές γραμμές, στις οποίες θα ήθελαν να ωθήσουν τις συνοδικές διαδικασίες των Ιεραρχιών των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών η ενδεχομένως και μιας μελλούσης πανορθοδόξου συνόδου. Εργάζονται, ώστε το έργο τους να αποτελέση τις προτάσεις η το περιεχόμενο των “φακέλων” που θα προωθηθούν ως υλικό για την συνοδική απόφανσι. Η εργασία τους ενίοτε έχει ακαδημαϊκό χαρακτήρα, άλλοτε όμως αποτελεί την ολοκλήρωσι του έργου ειδικών εκκλησιαστικών επιτροπών.
Αναγγέλλεται νέα ώθησις στους διαχριστιανικούς Διαλόγους μετά την εκλογή του νέου Πάπα της Ρώμης. Η ανθρωπότης εξ άλλου δέχεται πιέσεις να προχωρήση σε μορφές παγκοσμιοποιήσεως, μία από τις οποίες είναι η θρησκευτική ενοποίησις, που στον χριστιανικό κόσμο εννοείται ως παγχριστιανική ενότης.

Η δογματική συνείδησις του πληρώματος της Εκκλησίας δεν συμφωνεί με θεολογικές προτάσεις που παρακάμπτουν την διαχρονική Πίστι της Εκκλησίας. Στην συνέχεια αναφερόμαστε σε δύο θέματα που τον τελευταίο καιρό προκαλούν την συνείδησί μας, ίσως και άλλων Ορθοδόξων Χριστιανών.

Καινοφανείς θεολογικές απόψεις ενόψει Διαλόγων (Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

H στασιμότης στην εξέλιξι των Θεολογικών Διαλόγων δεν σημαίνει αδράνεια από πλευράς των θεολόγων που οραματίζονται μία οικουμενιστική-συγκρητιστική ενότητα του Χριστιανικού κόσμου. Φαίνεται ότι κάποιοι θεολόγοι εργάζονται για να δημιουργήσουν τις θεολογικές γραμμές, στις οποίες θα ήθελαν να ωθήσουν τις συνοδικές διαδικασίες των Ιεραρχιών των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών η ενδεχομένως και μιας μελλούσης πανορθοδόξου συνόδου. Εργάζονται, ώστε το έργο τους να αποτελέση τις προτάσεις η το περιεχόμενο των “φακέλων” που θα προωθηθούν ως υλικό για την συνοδική απόφανσι. Η εργασία τους ενίοτε έχει ακαδημαϊκό χαρακτήρα, άλλοτε όμως αποτελεί την ολοκλήρωσι του έργου ειδικών εκκλησιαστικών επιτροπών.
Αναγγέλλεται νέα ώθησις στους διαχριστιανικούς Διαλόγους μετά την εκλογή του νέου Πάπα της Ρώμης. Η ανθρωπότης εξ άλλου δέχεται πιέσεις να προχωρήση σε μορφές παγκοσμιοποιήσεως, μία από τις οποίες είναι η θρησκευτική ενοποίησις, που στον χριστιανικό κόσμο εννοείται ως παγχριστιανική ενότης.

Η δογματική συνείδησις του πληρώματος της Εκκλησίας δεν συμφωνεί με θεολογικές προτάσεις που παρακάμπτουν την διαχρονική Πίστι της Εκκλησίας. Στην συνέχεια αναφερόμαστε σε δύο θέματα που τον τελευταίο καιρό προκαλούν την συνείδησί μας, ίσως και άλλων Ορθοδόξων Χριστιανών.

Φοβερό και παράδοξον μυστήριον (Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

«Φοβερόν και παράδοξον μυστήριον σήμερον ενεργούμενον καθοράται· ο αναφής (αψηλάφητος), κρατείται· δεσμείται, ο λύων τον Αδάμ της κατάρας· ο ετάζων (αυτός που ερευνά και γνωρίζει) καρδίας και νεφρούς, αδίκως ετάζεται (ανακρίνεται)· ειρκτή κατακλείεται, ο την άβυσσον κλείσας. Πιλάτω παρίσταται, ω τρόμω παρίστανται ουρανών αι δυνάμεις· ραπίζεται χειρί του πλάσματος, ο Πλάστης· ξύλω κατακρίνεται, ο κρίνων ζώντας και νεκρούς· τάφω κατακλείεται, ο καθαιρέτης του Αδου…». Το μυστήριον των Παθών και της Σταυρώσεως του Κυρίου μας είναι όντως φοβερόν και παράδοξον, διότι υπερβαίνει την συνήθη λογική μας και τα ανθρώπινα μέτρα. Παράδοξο, διότι κατά τον άγιο Επιφάνιο Κύπρου «αυτός ην ο πάσχων και μη πάσχων», παθητός κατά την ανθρωπίνη φύσι, απαθής κατά την θεότητα.
Έκστασις μας καταλαμβάνει καθώς βλέπουμε τον Θεόν σταυρούμενον. Όπως λέγει και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος· «Τι τούτου παραδοξότερον, Θεόν σταυρούμενον βλέπειν, και τούτον μετά ληστών, και υπό των παριόντων (περαστικών) γελώμενον τον ανάλωτον (ακατανίκητον) και του παθείν υψηλότερον»1; Τέτοια έκστασις είχε καταλάβει και τους θεωρούντας τα θαύματα του Κυρίου Ιουδαίους· «και έκστασις έλαβεν άπαντας και εδόξαζον τον Θεόν και επλήσθησαν φόβου λέγοντες ότι, είδομεν παράδοξα σήμερον»2.

Περί του συνεδρίου του Π.Σ.Ε. για την ιεραποστολή (Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Από 9ης έως 16ης Μαΐου 2005 συγκαλείται στην Αθήνα το Συνέδριο του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (Π.Σ.Ε.) με αντικείμενο «τήν ιεραποστολή και τον ευαγγελισμό στον κόσμο». Από την μελέτη του προγράμματος και των σκοπών του Συνεδρίου, όπως έχουν δημοσιευθή στην ιστοσελίδα του Π.Σ.Ε., προκύπτει για μία ακόμη φορά το πρόβλημα της συμμετοχής των Ορθοδόξων σε ένα διεθνή Οργανισμό που κυριαρχεί η προτεσταντική θεολογία και νοοτροπία.

Οι Ορθόδοξοι, που ως μειοψηφία συμμετέχουν στα εκτελεστικά σώματα και στα συνέδρια του Π.Σ.Ε., δεν μπορούν να επηρεάσουν αποτελεσματικά την γραμμή και τις αποφάσεις του ούτε να δώσουν ουσιαστική Ορθόδοξη μαρτυρία, εφ όσον μετά την Γενική Συνέλευσι του Νέου Δελχί (1961) δεν τους επιτρέπεται πλέον να καταθέτουν ιδιαιτέρα δήλωσι ως εκπρόσωποι της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Στα Συνέδρια του Faith and Order στην Λωζάννη (1927) και στο Εδιμβούργο (1937), καθώς και στις πρώτες Γενικές Συνελεύσεις του Π.Σ.Ε. στο `Εβανστον (1954) και στο Νέο Δελχί (1961), οι Ορθόδοξοι κατέθεταν ιδιαιτέρα δήλωσι. Οι Ορθόδοξες Τοπικές Εκκλησίες συμμετέχουν πλέον ως παραφυάδες (denominations) του Χριστιανισμού.

Ο Σταυρός του Χριστού στην ζωή μας (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

    Γιατί ο επί του σταυρού θάνατος του Κυρίου είναι ζωοποιός και λυτρωτικός;
    Γιατί ο σταυρός του Χριστού είναι για τους Ιουδαίους σκάνδαλο, για τους ειδωλολάτρες μωρία, ενώ για τους Χριστιανούς Θεού σοφία και δύναμις; Γιατί είναι το μεγαλύτερο παράδοξο της Ιστορίας;
    Ο Κύριος ζήτησε από τους ανθρώπους να πορεύονται στη ζωή τους σταυρικά. Ο σταυρός δεν είναι μόνο σύμβολο, αλλά ο τρόπος ζωής των Χριστιανών. Αλλά τί σημαίνει να ζει κανείς σταυρικά;
    Μπορεί ο φίλαυτος άνθρωπος να είναι φιλόθεος ή φιλάνθρωπος;
    Τί σημαίνει «κόσμος» για τους Αγίους Πατέρες;
    Με ποιους τρόπους γίνεται ο άνθρωπος άξιος να σηκώνει τον σταυρόν του Χριστού;
    Ποιός ήταν ο σταυρός για την Υπεραγία Θεοτόκο;
    Πως γινόμαστε συμμέτοχοι του σταυρού του Χριστού;
    Γιατί ο Θεός επιτρέπει να πάσχουν οι δίκαιοι;
    Είχε η Θεοτόκος συμμετοχή στα παθήματα του Χριστού;
    Με ποιο τρόπο δείχνει κανείς αληθινή αγάπη στο Θεό; Ποιά είναι η ωφέλεια από την πνευματική άσκηση;

Ψυχολόγους θέλουμε, ιερείς και πνευματικούς δεν θέλουμε! * (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Εις το «Άνθρωπος ην οικοδεσπότης, όστις εφύτευσεν αμπελώνα» (Ματθ. κα’ 33-42, Ευαγγέλιον ΙΒ’ Κυριακής του Ματθαίου).

Ο Οικοδεσπότης της Παραβολής είχε φυτεύσει αμπελώνα, τον είχε περιφράξει, είχε α­ναθέσει την καλλιέργειά του σε γεωργούς και, όταν ήλθε ο καιρός της συγκομιδής, έστειλε ανθρώπους του για να συλλέξουν τον καρπό.
Ο αμπελών είναι η ανθρωπότης και ο Οικοδεσπότης είναι ο άγιος Θεός. Από την ανθρωπότητα ο Κύριος περίμενε καρπούς. Έστελνε κατά καιρούς τους απεσταλμένους Του να ζητήσουν τους καρπούς από την ανθρωπότητα, αλλά αυτοί που είχαν σφετερισθή τον αμπελώνα, οι κακοί άρχοντες του Ισραήλ και των διαφόρων λαών που μέχρι σήμερα εξουσιάζουν τους ανθρώπους, αυτοί νό­μιζαν και νομίζουν ότι ο αμπέλων είναι δικός τους. Θέλουν να σφετερισθούν τα αγαθά αυτού του αμπελώνος, αυτού του κόσμου, και να τα χρησιμοποιήσουν ιδιοτελώς όχι για το καλό της ανθρωπότητος, όπως ήθελε ο Ιδιο­κτήτης του. Βέβαια η Παραβολή αναφέρεται άμεσα στους άρχοντες του Ισραήλ εκείνης της εποχής, οι οποίοι όχι μόνον απέρριψαν τους Προφήτας, τους απεσταλμένους του Θεού, που ζητούσαν τους καρπούς του αμπελώνος, αλλά στο τέλος απέρριψαν και θανάτωσαν και τον Υιό του Οικοδεσπότου, τον Οποίον έστει­λε ο Οικοδεσπότης με την ελπίδα ότι θα συνήρχοντο και θα μετανοούσαν. Αυτοί όμως όχι μόνο δεν μετενόησαν, αλλά βρήκαν ευκαιρία και είπαν: αυτός είναι ο Υιός, ο κληρονόμος του αμπελώνος, ας τον σκοτώσουμε, να τελειώ­νουμε μια για πάντα. Έτσι έκαναν το μεγάλο έγκλημα να θανατώσουν τον αθώο Κύριο Ιησού Χριστό.
Αλλά η Ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνε­ται. Και σήμερα και σε κάθε εποχή υπάρχουν εκείνοι οι κακοί ποιμένες, οι κακοί οδηγοί των λαών, οι οποίοι παραμερίζουν τον Ιδιοκτήτη του αμπελώνος, τον Δημιουργό Θεό, και θέ­λουν να διαφεντεύουν αυτοί την Ιστορία και τον κόσμο.
Και κάνουν τόσα εγκλήματα, τόσες αδικίες, τόσα παράλογα πράγματα, προκειμένου να ικανοποιήσουν τον εγωισμό και τα πάθη τους.

Χαριτωμένοι άνθρωποι στο Άγιον Όρος (*) (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

π. Κωνσταντίνος: Σε πρόσφατο προσκύνημά μας στο Άγιον Όρος είχαμε την ευλογία να συναντήσουμε τον σε­πτό καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου, τον π. Γεώργιο, και να μας ομιλήση για τους χαριτωμένους ανθρώπους που γνώρισε στην ζωή του. Τον παρακαλούμε και τώρα, να απευθυνθή προς τους ακροατάς της εκπομπής μας και να μας ομιλήση για τους χαριτωμένους ανθρώπους.

π. Γεώργιος: Ο π. Κωνσταντίνος με παρεκάλεσε να ομι­λήσω για τους χαριτωμένους ανθρώπους που υπάρχουν στο Άγιον Όρος. Κατ’ αρχήν θα ήθελα να πω ότι χαριτωμένοι είναι όλοι οι Χριστιανοί, γιατί όλοι οι Χριστιανοί έχουν την Χάρι του αγίου Βαπτίσματος. Χαριτωμένοι είναι και οι μοναχοί, γιατί εκτός από την Χάρι του αγίου Βαπτίσματος έχουν και την Χάρι του αγγελικού Σχήματος. Βέβαια το ζή­τημα είναι ότι λόγω των παθών μας κρύβουμε αυτήν την Χάρι, όπως κρύβεται η φωτιά κάτω από την στάχτη και δεν φαίνεται. Όταν όμως σιγά-σιγά με την μετάνοιά μας, την άσκησί μας, τον αγώνα μας τον πνευματικό και την προσευ­χή μας παραμερίσουμε τα πάθη, τότε σιγά-σιγά υποχωρεί η στάχτη των παθών και η φωτιά της θείας Χάριτος -που καί­ει μέσα μας- φανερώνεται. Και φανερώνεται η Χάρις του Θεού στους ανθρώπους, οι οποίοι αγωνίζονται έτσι. Τότε οι άνθρωποι είναι χαριτωμένοι και φαίνονται χαριτωμένοι.

Το κείμενο της Ραβέννας και το πρωτείο του πάπα (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Στην Ι’ Συνέλευσί της στην Ραβέννα (Οκτώβριος 2007) η Διεθνής Μικτή Θεολογική Επιτροπή για τον Διάλογο Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών υποστηρίζει ότι έθεσε «σταθερόν έρεισμα δια μελλοντικήν συζήτησιν του ερωτήματος του πρωτείου επί του παγκοσμίου επιπέδου εν τη Εκκλησία» (Κείμενο της Ραβέννας παράγρ. 46) (1). Το «σταθερόν έρεισμα», όπως προκύπτει από τις 46 παραγράφους του ανωτέρω κειμένου, είναι η παραδοχή ότι κατά την πρώτη χιλιετία, πριν από το οριστικό σχίσμα του 1054, ο επίσκοπος της Ρώμης ανεγνωρίζετο πρώτος μεταξύ των πέντε πατριαρχών στο πλαίσιο της καλώς λειτουργούσης τότε συνοδικότητος. Προαγγέλλεται η περαιτέρω συζήτησις περί του Πρωτείου ως εξής: «Το ερώτημα περί του ρόλου του επισκόπου Ρώμης εν τη κοινωνία πασών των εκκλησιών παραμένει προς μελέτην εις μεγαλύτερον βάθος. Ποία είναι η συγκεκριμένη λειτουργία του επισκόπου “της πρώτης καθέδρας” εν μια εκκλησιολογία κοινωνίας και υπό το πρίσμα όσων περί συνοδικότητος και αυθεντίας έχομεν αναφέρει εν τω παρόντι εγγράφω; Πώς θα ήτο δέον να νοήται και να βιούται η διδασκαλία της πρώτης και της δευτέρας βατικανής συνόδου επί του παγκοσμίου πρωτείου υπό το φώς της εκκλησιακής πρακτικής κατά την πρώτην χιλιετίαν; Ταύτα είναι κρίσιμα ερωτήματα δια τον ημέτερον διάλογον και δια τας ημετέρας ελπίδας περί αποκαταστάσεως της πλήρους μεταξύ ημών κοινωνίας» (παράγρ. 45).

Ο Ορθόδοξος μοναχισμός κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Το κείμενο που ακολουθεί είναι από την εισήγηση του σεβαστού Γέροντα στο Α’ Επιστημονικό Συνέδριο «Αγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: η ζωή και η διδασκαλία του», το οποίο διοργανώθηκε (και διεξήχθη) από το Ιερό κοινόβιο του Αγίου Νικόδημου (Πεντάλοφο Γουμενίσσης) στις 21 -23 Σεπτεμβρίου 1999.

Προ ετών καθηγητής της Θεολογικής Σχολής, αναφερόμενος στον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, τον χαρακτήρισε ως ένα ευφυή μοναχό. Αραγε ο άγιος Νικόδημος ήτο μόνο ένας ευφυής μοναχός και όχι ένας άγιος και σοφός κατά κόσμον και κατά Θεόν μοναχός και μία αληθινή πατερική μορφή; Ετερος καθηγητής προ ολίγων ετών προσήψε βαρύτατες κατηγορίες κατά του Αγίου χαρακτηρίζοντάς τον ως ηθικιστή και ως υπεύθυνο για την επικράτηση στην νεοελληνική κοινωνία του δυτικού πνεύματος. Στις κατηγορίες αυτές απήντησε η Ιερά Κοινότης του Αγίου Ορους με εμπεριστατωμένο κείμενό της.

Οφείλονται άραγε οι απόψεις αυτές σε άγνοια της χαρισματούχου προσωπικότητας και του έργου του Αγίου ή σε εσφαλμένες και μη ορθόδοξες θεολογικές προϋποθέσεις; Τους Αγίους δεν μπορούμε να τους δούμε σωστά, εάν δεν προσπαθούμε να ζούμε κατά τον τρόπο ή το πνεύμα της ιδικής των ζωής. Ποιός, από αυτούς που συμμετέχοντας στις αγιορείτικες αγρυπνίες θα ακούσει τους λόγους του Αγίου στους Αθωνίτες Πατέρας και στους Νεομάρτυρας και τις Ακολουθίες που γι’ αυτούς έγραψε, δεν θα νιώσει την αγιότητα και την άνωθεν σοφία του Αγίου μας και δεν θα ευχαριστήση τον Θεόν, που χάρισε στην Εκκλησία Του στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς ένα τέτοιον πατέρα και διδάσκαλο;
Επρεπε λοιπόν να μελετηθεί και να παρουσιασθή η προσωπικότης και το έργο του Αγίου. Οχι γιατί ο Αγιος έχει ανάγκη να τιμηθεί και αποκατασταθεί. Αλλά γιατί εμείς έχουμε ανάγκη να τοποθετηθούμε σωστά απέναντι του για την ιδική μας ορθή πορεία και σωτηρία. Οφείλουμε χάριτας στην ομώνυμη του Αγίου ευλογημένη Ιερά Μονή για την πρωτοβουλία της να οργανώση το σεμνό αυτό Συνέδριο.

Εμπειρίες της Χάριτος του Θεού (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ο άνθρωπος για να αγωνίζεται κατά του κακού εαυτού του, του εγωισμού αλλά και κατά των θελημάτων του κόσμου και του πονηρού, έχει ανάγκη να γεύεται την Χάρι του Θεού, να γλυκαίνεται από την γλυκύτητα του Αγίου Πνεύματος. Η εν Χριστώ εμπειρία είναι αυτή που στηρίζει τον Χριστιανό στον αγώνα του να αρέση στον Θεό.
Είναι όμως δυνατόν η αδυναμία μας και ο διάβολος να μας παρασύρουν έτσι ώστε νόθες κι όχι κατά Θεόν εμπειρίες να μας οδηγήσουν σε σφαλερούς δρόμους, σε θολά νερά αν δεν προσέξουμε.
Η συμμετοχή μας στην ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, της μόνης αληθινής πίστεως στον Θεάνθρωπο Χριστό, η από καρδίας παραδοχή και ενστερισμός της Αγίας Παραδόσεώς της και της καθημερινής της πρακτικής, είναι ασφάλεια για όσους ποθούμε να ιδούμε το πρόσωπο του Νυμφίου της, να έχουμε ελπίδα αιωνίου ζωής, να γευώμαστε και από τον νυν αιώνα την αληθινή εμπειρία του Θεού.
‘‘Γεύσασθε και ίδετε ότι χρηστός ο Κύριος’’ με τους όρους και τις προϋποθέσεις που γνωρίζει η Εκκλησία μας, η οποία γέννησε, γεννά και θα γεννά Αγίους, εν κοινωνία Θεού, με εμπειρίες ζωής αιωνίου.
Την απάντηση του αποστόλου Φιλλίπου, που έδωσε στον τότε ακόμη δύσπιστο φίλο του απόστολο Ναθαναήλ, προτείνει και η Ορθόδοξος Εκκλησία σ’ όσους αμφισβητούν  την γνησιότητα της βιωματικής εμπειρίας της. ‘‘Έρχου και ίδε’’.
Έλα, γίνε μέλος ζωντανό της Εκκλησίας σε υπακοή και μαθητεία Χριστού, ταπείνωσε το πνεύμα της φιλαυτίας, αγωνίσου κατά των πνευμάτων της πονηρίας και τότε θα ιδής, θα χαρής, θα μάθης. Θα γευθής την γνησια προσωπική εμπειρία που ο Θεός, από την άπειρη αγάπη Του, δίδει σ’ όσους ειλικρινά και εμπόνως Τον αναζητούν.

Η αίρεσις, το σχίσμα και η ενδεικνυομένη προς τους αιρετικούς και σχισματικούς ποιμαντική στάσις (Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου, Αγίου Όρους)

Η παράδοσις της Εκκλησίας, ως αποτυπούται εις τους ι. Κανόνας, κατενόησε πάντοτε την αίρεσιν και το σχίσμα ως φρικτά και αποτρόπαια μέσα, δι’ ων ο εχθρός της σωτηρίας επιχειρεί «μερίζειν το του Χριστού σώμα» δια να ματαιώση την σωτηρίαν του ανθρώπου.[01]

Οι Πατέρες της Εκκλησίας, επόμενοι τη διδασκαλία της Καινής Διαθήκης και ιδία του Απ. Παύλου και του Ευαγγελιστού Ιωάννου, οι οποίοι καταδικάζουν την αίρεσιν μετά σφοδρότητος, ουδεμίαν εδέχοντο συμφιλίωσιν ή συνύπαρξιν με την αίρεσιν, αρνούμενοι να ίδουν αυτήν υπό το πρίσμα του σχετικισμού και σκεπτικισμού, ως ατυχή αλλά πάντως ευγενή και νόμιμον προσπάθειαν ερμηνείας της χριστιανικής αληθείας. Ούτως οι επιμένοντες τη αιρέσει αιρετικοί θεωρούνται από τους αγίους Πατέρας ως «ακάθαρτοι», «αντίπαλοι Χριστού», «ιερόσυλοι και αμαρτωλοί», «αντικείμενοι (τω Χριστώ) τουτ’ έστι πολέμιοι και αντίχριστοι», «ους ο Κύριος πολεμίους και αντιπάλους λέγει εν τοις Ευαγγελίοις» (Κανών Καρχηδ.), «νεκροί» (Αγ. Αθαν. λθ’ εορτ. επιστ.), «εχθροί της αληθείας» (α’ ΣΤ’). Η αίρεσις δε χαρακτηρίζεται ως «πλάνη» και «φαυλότης» φέρουσα τον όλεθρον (νζ’ Καρθαγ.), ως «στρεβλότης» (Κανών Καρχηδ.), ως «ελεεινή πλάνη» εις την οποίαν «κατεδέθησαν» οι αιρετικοί (ξστ’ Καρθαγ.), ως «μεμιασμένη κοινωνία» (ξθ’ Καρθαγ.), ως «ρίζα πικρίας άνω φύουσα», ήτις «μίασμα γέγονε τη καθολική Εκκλησία, η των χριστιανοκατηγόρων αίρεσις» (ιστ’ Ζ’).
Η αίρεσις «εγκαταλείπουσα» αμέσως ή εμμέσως «τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν τον Υιόν του Θεού» καταντά «κεκρυμμένη ειδωλολατρεία» (λε’ Λαοδ.) και αθεΐα («τους της ασεβείας προς εν εκπεπτωκότας απωλείας και αθεότητος βάραθρον») και δι’ αυτό ο ακολουθών αυτούς «του χριστιανικού καταλόγου, ως αλλότριος εξωθείσθω και εκπιπτέτω» (α’ ΣΤ’).

Η υπακοή ως οδός ελευθερίας (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

O Θεός εξ αρχής έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο. Ημπορούσε να δεχθή ή να αρνηθή την Αγάπη Του. Να κάμη καλή ή κακή χρήσι της ελευθερίας.
H απαγόρευσις της βρώσεως από το δένδρο της γνώσεως τού καλού και τού κακού, πού ήταν φυτευμένο εν μέσω τού Παραδείσου, τού έδιδε αυτή την δυνατότητα. Κατά τον Άγιο Χρυσόστομο γνώσις τού ‘καλού’ ήταν η υπακοή, γνώσις τού ‘κακού’ η ανυπακοή. H τήρησις της εντολής, η υπακοή, θα εβοηθούσε τούς πρωτόπλαστους να ασκηθούν, να εθισθούν και να στερεωθούν στην καλή χρήσι της ελευθερίας. Να προσανατολίσουν μόνιμα την ελευθερία τους στον Θεό και να ταυτίσουν το θέλημά τους με το θέλημα τού Δημιουργού. Έτσι θα επετύγχαναν την ένωσί τους με τον Θεό, την θέωσι. Θα ημπορούσαν να φά­γουν και από το δένδρο της ζωής, δηλαδή να γίνουν κατά χάριν αθάνατοι. Η ελευθερία ήταν θείο δώρο, την οποία όμως ο άνθρωπος έπρεπε να διατηρή και να αυξάνη με την ιδική του συνεργεία. Γι’ αυτό εδόθη η εντολή.

Λέγει αρχαίος ερμηνευτής ότι ο Θεός έδωσε τριών ειδών δένδρα στον άνθρωπο. Τα κοινά δένδρα, για να εξασφάλιση στον άνθρωπο το ζην. Το δένδρο της γνώσεως τού καλού και τού κακού, για να εξασφάλιση το ευ ζην και το δένδρο της ζωής, για να εξασφαλίση το αει ζην. Δηλαδή έδωσε τα υλικά αγαθά, έδωσε επίσης την ελευθερία, πού καταξιώνεται με την άσκησι της υπακοής και την αγάπη. Και τέλος την αιώνιο ζωή, δηλαδή την θεία Ζωή. Τα δώρα αυτά θα ελάμβανε ο άνθρωπος σταδιακά και αναγωγικά, από τα κατώτερα στα ανώτερα, αναλόγως με την ιδική του προαίρεσι και συνεργεία. Η ανυπακοή των πρωτο­πλάστων όμως διέκοψε την δυνατότητα μετοχής στα ανώτερα δώρα τού Θεού. Ο άνθρωπος βρέθηκε εξόριστος, στην έρημο της ακοινωνησίας με τον Θεό. Η ψυχή του πού δεν τρέφεται πλέον από τον Θεό, ζητεί να τραφή από τα υλικά αγαθά με ένα εμπαθή και θανατηφόρο τρόπο.

Ο Σταυρός του Χριστού η μόνη λύσις του αδιεξόδου μας (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Διανύουμε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο. Πολλοί ανησυχούν για την οικονομική ύφεση και κρίσι. Θεωρούμε όμως ότι πιο ανησυχητική είναι η πνευματική κρίσι και η προσπάθεια κάποιων παραγόντων να αποχριστιανίσουν και αποορθοδοξοποιήσουν τον λαό μας. Η Ευρ. Ένωσις φαίνεται ότι συμβάλλει με τις οδηγίες της προς την κατεύθυνσι αυτή. Οι δομές, που προετοιμάζουν τον ερχομό της «Νέας Εποχής», είναι επίσης επικίνδυνες, γιατί αποπροσωποποιούν τα ανθρώπινα πρόσωπα και μεταβάλλουν την κοινωνία σε μάζα. Θεσμοί όπως το ηλεκτρονικό φακέλωμα, η κατάργησις του θρησκεύματος από τις ταυτότητες των Ελλήνων, ο σταδιακός περιορισμός της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στα σχολεία, η σχεδιαζόμενη επαχθής και ασφυκτική για την λειτουργία της φορολόγησις της Εκκλησίας, η ενορχηστρωμένη πολεμική των Μ.Μ.Ε. κατά της Εκκλησίας, η συστηματική προσπάθεια να διαλυθή η Ορθόδοξος ελληνική οικογένεια, συνιστούν μέτρα αποδομήσεως των ελληνορθόδοξων θεμελίων του Έθνους μας.
Εν μέσω αυτής της ζοφεράς καταστάσεως, θα εορτάσωμε τα Αγια Πάθη του Σωτήρος Χριστού. Προσβλέπομε στον Σταυρό του Κυρίου ως την λύση του αδιεξόδου μας. Όσο απομακρυνόμεθα από τον Χριστό, αιχμαλωτιζόμεθα από την φιλαυτία, που κατά τους Αγίους Πατέρας είναι η ρίζα όλων των κακών. Τα προφητικά λόγια του Αποστόλου Παύλου μας συγκλονίζουν: «εν ταις εσχάταις ημέραις ενστήσονται καιροί χαλεποί έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, γονεύσιν απειθείς, αχάριστοι, ανόσιοι, άστοργοι, άσπονδοι, διάβολοι, ακρατείς, ανήμεροι, αφιλάγαθοι, προδόται, προπετείς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι, έχοντες μόρφωσιν ευσέβειας, την δε δύναμιν αυτής ηρνημένοι» (Β´ Τιμ. γ´ 2–5).
Ο Κύριος, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος, «αντί της προκειμένης αυτώ χαράς υπέμεινε Σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας» (Εβρ. ιβ´ 2) και έγινε «υπέρ ημών κατάρα» (Γαλ. γ´ 13), για να μας ελευθερώση από την κατάρα του νόμου, δηλαδή από κάθε μορφή αυτοδικαιώσεως, και από την φιλαυτία.

Αλλοίωσις του ευσεβούς φρονήματος των Ορθοδόξων περί του Παπισμού, παρά την εμμονήν των Παπικών εις τας αιρέσεις (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος Ι.Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

«Με αφορμή την επίσκεψη του Πάπα στην Κύπρο, δημοσιεύουμε σήμερα κείμενο του Αρχ. Γεωργίου Καψάνη, Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, το τρίτο και τελευταίο μέρος μελέτης που έγραψε το 1978, γιατί πιστεύουμε ότι εάν γνωρίζουμε τις τοποθετήσεις του Παπισμού αλλά και τις θέσεις της Ορθοδοξίας, ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να αλλοιωθούν οι συνειδήσεις μας, ενώ αποφεύγουμε και τον κίνδυνο της μισαλλοδοξίας». Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ Αλλοίωσις του ευσεβούς φρονήματος των Ορθοδόξων περί του Παπισμού, παρά την εμμονήν των Παπικών εις τας αιρέσεις (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος Ι.Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

(Γ’ ΜΕΡΟΣ)

Κατά τους εσχάτους αυτούς χρόνους Ορθόδοξοι τινές ήρχισαν να μη ομιλούν με την παραδοσιακήν αυτήν έναντι του παπισμού γλώσσαν, ως εάν ο παπι­σμός παρητήθη των αντιευαγγελικών του γραμμών.

Ρωμαιοκαθολικοί προσερχόμενοι εις την Ορθοδοξίαν γίνονται δεκτοί —κυρίως εις την διασποράν— υπό ωρισμένων δικαιοδοσιών χωρίς Βάπτισμα (ακρίβεια) ή Χρίσμα (οικονομία), αλλά δι’ απλής ομολογίας ή εξομολογήσεως. Παπικοί δε ιερείς λειτουργούντες την μίαν ημέραν εις τους ναούς των, την ετέραν προσερχόμενοι εις την Ορθοδοξίαν χωρίς Χρίσμα ή Χειροτονίαν λειτουργούν ως Ορθόδοξοι ιερείς. Υπάρχουν δε και έτεραι πράξεις Ορθοδόξων αι οποίαι δεικνύουν ότι πράγματι οι Ορθόδοξοι ούτοι έπαυσαν να θεωρούν τον παπισμόν, ως εθεώρουν αυτόν οι μέχρι τούδε Ορθόδοξοι. Το Ορθόδοξον αισθητήριόν των δεν αντιδρά, ως αντέδρα μέχρι σήμερον εις την αίρεσιν του παπισμού. Δεν έχουν την ευαισθησίαν της πίστεως, την οποίαν πάντοτε είχον οι Ορθόδοξοι. Η πρωτοφανής δια την Ορθοδοξίαν αλλαγή της στάσεως των Ορθοδόξων αυτών θα εδικαιολογείτο μό­νον, εάν υπήρχον σαφείς ενδείξεις ότι και ο παπισμός παρητήθη των αντιευαγγελικών και αντιπαραδοσιακών του αξιώσεων και ότι όντως επιθυμεί να επανεύρη την προ του σχίσματος Ορθοδοξίαν του.

Ο ΑΝΑΣΤΑΣ ΚΥΡΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗΣ ΜΑΣ Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου, Καθηγουμένου τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱ. Μονῆς τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου

«ΕΞΗΓΟΡΑΣΑΣ ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου τῷ τιμίῳ σου αἵματι· τῷ Σταυρῷ προσηλωθείς καί τῇ λόγχῃ κεντηθείς, τήν ἀθανασίαν ἐπήγασας ἀνθρώποις, Σωτήρ ἡμῶν δόξα σοι» (Κάθισμα ΙΕ΄ Ἀντιφώνου Μ. Παρασκευῆς).


«Χριστὸς ἡμᾶς ἐξηγόρασεν ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου γενόμενος ὑπὲρ ἡμῶν κατάρα» (Γαλ. γ΄ 13).


Ὁ Νόμος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἦταν δῶρο τοῦ Θεοῦ πρός τον λαό του. Ὁ Ἰουδαϊκός κόσμος ὅμως τόν παρερμήνευσε, ὥστε μένοντας μόνο στό γράμμα του νά αὐτοδικαιώνεται, ὅπως φαίνεται καί στήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου. Ἔγινε λοιπόν ὁ Νόμος κατάρα, διότι ἀντί νά ἀποτελῇ μέσον κοινωνίας μέ τόν Θεό καί σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου διά τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, τόν χρησιμοποίησε ὁ ἄνθρωπος ὡς ἀφορμή αὐτοσωτηρίας καί ὑπερηφάνου εἰδωλοποιήσεως τοῦ ἑαυτοῦ του καί ὡς ἐκ τούτου ὁ Νόμος τόν ἐχώριζε ἀπό τόν Θεό.



Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός ὄχι μόνον συνεπλήρωσε τόν Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλά καί διώρθωσε τήν πεπλανημένη ἑρμηνεία του, ἡ ὁποία τόν εἶχε κάνει ἀντί εὐλογίας κατάρα.



Ὅταν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἦλθε στήν Ἀθήνα, κέντρο τῆς ἀνθρωπίνης σοφίας, βρῆκε «κατείδωλον οὖσαν τήν πόλιν» (Πράξ. ιζ΄ 16) καί ἡ καρδία του ἐταράχθη. Ἀπελευθερωμένος ὁ ἴδιος ἀπό τήν κατάρα τοῦ Νόμου, εἶδε τήν εἰδωλολατρία ὡς ἕνα τρόπο αὐτοδικαιώσεως καί χωρισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό καί ἄρα ὡς μία ἄλλη κατάρα.



Πρόσφατα σέ ἱεραποστολικό περιοδικό δημοσιεύθηκαν φωτογραφίες ἀπό τήν Ταϊβάν, οἱ ὁποῖες δείχνουν πολλούς ἀνθρώπους νά προσφέρουν στά εἴδωλα θυσίες. Οἱ ὄψεις τῶν εἰδώλων εἶναι ἀποτρόπαιες· καί ὅμως πολλοί ἄνθρωποι, καί μάλιστα νέοι, στην χώρα τοῦ ὑψηλοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ προσφέρουν θυσία στα εἴδωλα. Τοὺς προσφέρουν τροφή, τά βγάζουν στούς δρόμους για περίπατο καί καῖνε χαρτονομίσματα μπροστά τους ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν κεκοιμημένων.

Η ομολογία των Αγίων Νέων Μαρτύρων έκφραση αγάπης προς τον Θεό και τους ανθρώπους (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ο Απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους Επιστολή μας ομιλεί για το νέφος των αγίων Μαρτύρων που μας περιβάλλει, και μας προσκαλεί να αποφεύγουμε την αμαρτία, να τρέχουμε δι’ υπομονής τον προκείμενο αγώνα, αποβλέποντες εις τον αρχηγό και τελειωτήν της πίστεώς μας Κύριον Ιησούν.
Το ένδοξο και φωτεινότατο νέφος των Αγίων Παλαιών Μαρτύρων κάθε τόσο διευρύνεται και πλατύνεται με νέους Μάρτυρες.
Έτσι έγινε και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ο μουσουλμανικός κατακλυσμός προκάλεσε την ομολογία πολλών ορθοδόξων αδελφών μας, κυρίως Ελλήνων, αλλά και Σλάβων, μάλιστα και μερικών Τούρκων.
Όλοι αυτοί λέγονται Νεομάρτυρες. Ακολούθησαν τον Πρωτομάρτυρα και Αρχιμάρτυρα, τον Κύριο Ιησού Χριστό, που πρώτος έδωσε το τίμιο αίμα Του για τον πεσόντα άνθρωπο.

Με το αίμα Του συνήψε μια νέα Διαθήκη, συμφωνία: «Τούτο έστι το αίμα μου το της Καινής Διαθήκης, το υπέρ υμών και πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών» (Ματθ. κστ’, 26-28). Όσοι δέχονται με πίστη την θυσία Του, γίνονται δικός Του λαός, λαός της νέας Διαθήκης, νέος, περιούσιος λαός, θασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον.

Η νέα Διαθήκη βασίζεται στην πιστότητα του Θεού στις επαγγελίες Του προς τον νέο λαό Του της χάριτος. Ο Θεός μένει πιστός στην αγάπη Του προς τον λαό Του. Έτσι πιστός πρέπει να μείνει και ο λαός στην αγάπη του προς τον Θεό του: «Και λελουμένοι το σώμα ύδατι καθαρώ κατέχωμεν την ομολογίαν της ελπίδος ακλινή· πιστός γαρ ο επαγγειλάμενος» (Εβρ. ι’, 23).

Θέματα πνευματικού αγώνος (Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Καθηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Πώς μπορεί να απαλλαγεί ο πιστός από τον παλαιό πτωτικό άνθρωπο;

Όλοι αισθανόμαστε ότι φέρουμε τα ίχνη του παλαιού ανθρώπου. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η φιλαυτία, δηλαδή η αρρωστημένη εγωκεντρική «αγάπη» του εαυτού μας. Η φιλαυτία δεν μας αφήνει να αγαπήσουμε αληθινά και ανιδιοτελώς το Θεό και τον άνθρωπο. Από τη φιλαυτία γεννιούνται τα πάθη. Εμπαθείς καθώς είμαστε δεν μπορούμε να συνδεθούμε απαθώς με τα άλλα ανθρώπινα πρόσωπα και τα πράγματα. Οι σχέσεις μας γίνονται εμπαθείς και εγωιστικές και μας εμποδίζουν να χαρούμε αληθινά τους συνανθρώπους μας και τα άλλα αγαθά του κόσμου. Αυτό τελικά μας οδηγεί στη μοναξιά, το κενό, το αδιέξοδο.

Όταν λοιπόν λέμε παλαιό άνθρωπο, εννοούμε τον αρρωστημένο εγωκεντρισμό, από τον οποίο όλοι μας, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, πάσχουμε.
Πώς θα απαλλαγούμε από αυτή τη βαριά πνευματική αρρώστια που δηλητηριάζει όλη μας την ύπαρξη;

Μόνο κάποιος ελεύθερος από την αρρώστια αυτή θα μπορούσε να γίνει ο ιατρός μας. Μόνο ένας καινός, καινούργιος άνθρωπος θα μπορούσε να δώσει και σε μας την δυνατότητα να ξεπεράσουμε την αρρώστια του παλαιού ανθρώπου και να γίνουμε και εμείς καινοί -καινούργιοι άνθρωποι.

Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτός ο καινός άνθρωπος είναι ο Θεάνθρωπος, ο Σωτήρας μας Χριστός, που κατά τη Γραφή «αμαρτίαν ουκ εποίησεν, ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού».

Ο Ιησούς Χριστός από άπειρη αγάπη για μας, προσφέρεται σε μας να ενωθούμε μαζί Του και έτσι να μας μεταδώσει τη δική Του νέα ζωή.
Με το Άγιο Βάπτισμα, το Χρίσμα, τη Θεία Κοινωνία, γίνεται η ενσωμάτωσή μας στο Σώμα του Χριστού και η ζωοποίησή μας από τον Χριστό.

Η σημασία της Ελληνορθοδόξου παραδόσεώς μας (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγ. Όρους)

Ομιλία στην Κύπρο.
Βασικά στοιχεία της Ελληνορθοδόξου παραδόσεως:

Η Εκκλησία το κέντρο της ζωής του πιστού λαού.
Η Εκκλησία αγιάζει όλες τις περιστάσεις της ζωής μας.
α) Ο λαός ζούσε τη ζωή του Ευχαριστιακά.
Πόσο διαφορετικά θα βλέπαμε τον συνάνθρωπό μας αν τον βλέπαμε ως δώρο του Θεού;
Αν δούμε τα υλικά και πνευματικά αγαθά ως δώρα του Θεού αποφεύγουμε τα δύο άκρα: την περιφρόνηση ή την απολυτοποίηση και την θεοποίησή τους (π.χ. μόρφωση).
Οι άνθρωποι που δεν δέχονται τον κόσμο ως δώρο του Θεού δεν ζουν με κέντρο τον Θεό αλλά το Εγώ τους.
Όλα στην Εκκλησία είναι Θεανθρώπινα.
β) Το ασκητικό πνεύμα βασικό χαρακτηριστικό της Ελληνορθοδόξου παραδόσεως.
Η πίστη του λαού Σταυροαναστάσιμη, γι’ αυτό ήταν χαρούμενος και ειρηνικός.
γ) Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό της Ελληνορθοδόξου παραδόσεως είναι η αξία του ανθρωπίνου προσώπου.
Η Εκκλησία δεν είναι ιδεολογία. Δεν είναι ελληνοχριστιανικός πολιτισμός ως ιδεολογία. Η Εκκλησία γέννησε τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό.
Στην Εκκλησία δεν θυσιάζεται ένα πρόσωπο χάριν μιας ιδέας, σε αντίθεση με την τακτική όλων των ιδεολογιών.
Ο Ντοστογιέφσκι έλεγε ότι «είναι άλλο πράγμα να αγαπάς την ανθρωπότητα ως ιδέα και άλλο πράγμα να αγαπάς τον συγκεκριμένο άνθρωπο».
Ο λαός δεν είναι μάζα. Είναι εικόνες του Θεού.
δ) Η αγάπη της Ελευθερίας ένα ακόμα χαρακτηριστικό της παραδόσεως μας.
Δεν μπορούμε να είμαστε Εθνικά ελεύθεροι αν είμαστε υποδουλωμένοι στα πάθη μας.
Ο λαός αν ζητάει την εθνική ελευθερία, την ζητάει για την πνευματική ελευθερία.
Η Ελληνορθόδοξος χριστιανική παράδοση σε τι μπορεί να μας βοηθήσει σήμερα;
Η παράδοση δεν είναι κάτι μουσειακό. Είναι αλήθεια και ζωή.
α) Η ελληνορθόδοξος παράδοση μας βοηθάει στην διατήρηση της εθνικής μας ενότητας και την εθνική μας ταυτότητας.
β) Η ελληνορθόδοξος παράδοση προϋπόθεση για να έχει η δική μας προσωπική ζωή νόημα.
γ) Η ελληνορθόδοξος παράδοση απαραίτητη γιατί μας δίδει την δυνατότητα να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο σήμερα.
Οι καπιταλιστικές κοινωνίες πάσχουν από τον ατομικισμό ή δε σοσιαλιστικές κοινωνίες για να αποφύγουν τον ατομικισμό πέφτουν στην μαζοποίηση. Δεν μπορούν να σώσουν το ανθρώπινο πρόσωπο που διασώζεται στο Ορθόδοξο κοινοβιακό πνεύμα.
Η Εκκλησία λύνει το κοινωνικό πρόβλημα.

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός θύτης και θύμα (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους)

«Ὡς ἐνιαύσιος ἀμνός, ὁ εὐλογούμενος ἡμῖν, στέφανος χρηστός ἑκουσίως, ὑπέρ πάντων τέθυται, Πάσχα τό καθαρτήριον· καί αὖθις ἐκ τοῦ τάφου ὡραῖος, δικαιοσύνης ἡμῖν ἔλαμψεν Ἥλιος» (Ἀναστάσιμος Κανών, ὠδή δ΄).

Κατά τήν ἔξοδό του ἀπό τήν αἰγυπτιακή τυραννίδα ὁ ἰσραηλιτικός λαός προσετάχθη ἀπό τόν Θεό νά φάγῃ τόν πασχάλιο ἀμνό (Ἔξ. ιβ΄ 3-10), ὁ ὁποῖος προετύπωνε τό ἀληθινό Πάσχα, «τόν Ἀμνόν τοῦ Θεοῦ τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (πρβλ. Ἰω. α΄ 29) καί θυσιαζόμενο ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας.
Τήν Μ. Παρασκευή θά δοῦμε καί πάλι τόν Κύριό μας ὑψωμένο ἐπάνω στό ξύλο τοῦ Σταυροῦ, καταπληγωμένο καί πάσχοντα. Ἡ Ὀρθόδοξος ἁγιογραφία τῆς Σταυρώσεως δέν Τόν παριστᾶ ὡς ἕνα ταλαίπωρο διά σταυροῦ κατάδικο σέ ἐπώδυνο καί ἀτιμωτικό θάνατο, ἀλλά ὡς τόν Θεάνθρωπο Κύριο, πού πονᾶ καί πάσχει ὡς τέλειος ἄνθρωπος, ἀλλά καί πού ὡς Κύριος τῆς δόξης δεσπόζει τοῦ πόνου καί τοῦ θανάτου. Γι’ αὐτό καί προτιμᾶ ἀντί τοῦ «Ἰησοῦς Ναζωραῖος Βασιλεύς Ἰουδαίων», τήν γραφή «Ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης».

Καί πράγματι, ὁ Κύριός μας ἀνέβηκε ἑκουσίως ἐπάνω στόν Σταυρό ὡς Βασιλεύς πού θυσιάζεται γιά τούς ὑπηκόους του. Συγχρόνως ὡς ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς πού τελεῖ τήν μόνη ἀληθινή καί σώζουσα θυσία, πού ἁγιάζει τόν σύμπαντα κόσμον. Ὁ Σταυρός εἶναι τό θυσιαστήριο, ἐπί τοῦ ὁποίου τελεῖ τήν λυτρωτική γιά τόν κόσμο θυσία Αὐτός πού εἶναι συγχρόνως καί θῦμα καί θύτης. Θυσιάζει τόν ἑαυτό Του ἀπό ἄπειρη ἀγάπη γιά τό πλάσμα Του. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μᾶς λέγει ὅτι, ἄν καί θά  μποροῦσε μέ ἁπλούστερο τρόπο νά μᾶς σώσῃ, προτίμησε αὐτόν τόν ἐπώδυνο καί ἀτιμωτικό θάνατο, γιά νά δείξῃ τήν ἀπροσμέτρητη ἀγάπη Του πρός τό λογικό πλάσμα Του καί γιά νά μᾶς παρακινήσῃ νά μή προτιμοῦμε τίποτε περισσότερο ἀπό Αὐτόν.

Στήν πρό τοῦ Πάθους Ἀρχιερατική προσευχή Του ὁ Κύριος ἀναφέρει: «ὑπέρ αὐτῶν ἐγώ ἁγιάζω ἐμαυτόν» (Ἰω. ιζ΄ 19), πού σημαίνει, κατά τόν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρείας, ὅτι προσφέρω τόν ἑαυτό μου θυσία, ὡς θῦμα ἄμωμο, ἀφιερωμένο στόν Θεό, στό ἐπί τοῦ Σταυροῦ θυσιαστήριο, ὥστε διά τού αἵματος τῆς θυσίας μου νά γίνουν ὅλοι οἱ μαθητές μου μέτοχοι τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς σωτηρίας πού πηγάζει ἀπό αὐτήν τήν θυσία (PG 74, 544).
Στήν συνέχεια οἱ ἁγιαζόμενοι πιστοί γίνονται καί αὐτοί θύματα ἅγια, ἀφιερωμένα στόν Θεό (Ἰω. Χρυσ., ΕΠΕ 14, 592), ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος «παραστῆσαι τά σώματα ὑμῶν θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ» (Ρωμ. ιβ΄ 1).

Ο Προηγούμενος της Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους π. Γεώργιος Καψάνης (Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος)

Την ημέρα της Πεντηκοστής κοιμήθηκε εν Κυρίω ο Προηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου του Αγίου Όρους Αρχιμανδρίτης π. Γεώργιος (Καψάνης). Την ίδια ημέρα εψάλη η ακολουθία σε κεκοιμημένο στο Μετόχι της Ιεράς Μονής στην Σταυρούπολη, και την επομένη ημέρα, του Αγίου Πνεύματος, εψάλη η εξόδιος ακολουθία του στην Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου, όπου ασκήθηκε και διηκόνησε περί τα σαράντα (40) χρόνια και αποδείχθηκε μια μεγάλη μορφή της σύγχρονης Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Επειδή μας συνέδεε μια πολυετής αδελφική φιλία, και υπήρχε αλληλοεκτίμηση, θα ήθελα να καταγράψω μερικές σκέψεις μου που κατατίθενται εδώ ως μνημόσυνο στην μεγάλη αυτή προσωπικότητα. 1. Ακαδημαϊκός διδάσκαλος

Η πρώτη γνωριμία μας ήταν στα Συνέδρια του τέλους της δεκαετίας του ’60 και αρχές της δεκαετίας του ’70, όταν εκείνος, λαϊκός τότε, διέπρεπε στην Θεολογική Σχολή Αθηνών, ως βοηθός επιστημονικός συνεργάτης, διδάκτωρ της θεολογίας. Μέ την ιδιότητά του αυτή συμμετείχε σε διάφορα Συνέδρια, στα οποία κατέθετε τον θεολογικό και ποιμαντικό λόγο του, με την ευχέρεια του λόγου που τον διέκρινε, την αμεσότητα της επικοινωνίας, ιδίως με τους νέους ανθρώπους, το ταπεινό του φρόνημα και ήθος, αλλά και την θεολογική του πληρότητα, το εκκλησιαστικό του φρόνημα, χρησιμοποιώντας όμως και μερικές επαναστατικές ιδέες για την εποχή εκείνη.
Πάντως, σε όλο τον τότε θεολογικό κόσμο είχε κάνει εντύπωση ο λόγος του και ο τρόπος ζωής του, το ήθος του και το εκκλησιαστικό φρόνημά του. Τόν θυμάμαι σε ένα θεολογικό Συνέδριο, να παρουσιάζη τις θεολογικές σκέψεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη, εναντίον της θεωρίας περί εξιλεώσεως της θείας δικαιοσύνης του Ανσέλμου Καντερβουρίας και να δέχεται τις επικριτικές απόψεις του παρισταμένου ομοτίμου καθηγητού Παναγιώτη Τρεμπέλα, και εκείνος ανταπάντησε με σεβασμό, ευγένεια και ευθύτητα.

Εκκλησία και κοινωνία (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης Γρηγοριάτης)

Ο χριστιανός έχει ευθύνη για την κοινωνική ζωή. Η ευθύνη αυτή του υπαγορεύει να εργασθή για την επικράτησι στην κοινωνία του θελήματος του Θεού για σωτηρία, αγάπη, δικαιοσύνη, ελευθερία και φιλανθρωπία μεταξύ των ανθρώπων. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η σωτηρία θεωρείται όχι μόνο σαν κάθετη σχέσι με το Θεό (προσωπικά), αλλά και σαν οριζόντια σχέσι με τους αδελφούς (κοινωνικά και εκκλησιαστικά). Η στάσι μας απέναντι στον αδελφό έχει συνέπεια στην σωτηρία μας και γι’ αυτό έχει ύψιστη σημασία για μας. Η κοινωνική αποστολή και δράσι του ανθρώπου, όπως και το εν γένει ήθος του, προσδιορίζεται αποφασιστικά από το «πιστεύω»» του, δηλαδή από τις κοσμοθεωριακές του αρχές και προϋποθέσεις, από τη φιλοσοφική του τοποθέτησι. Η πρακτική δράσι προϋποθέτει ένα γενικώτερο προσανατολισμό. Στη θεολογική γλώσσα λέμε ότι δόγμα και ήθος, θεολογία και ζωή, αλληλοπεριχωρούνται. Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, έχουμε υποχρέωσι να γνωρίσουμε και να συνειδητοποιήσουμε τις θεολογικές προϋποθέσεις και αρχές, στις οποίες πρέπει να οικοδομείται η κοινωνική ζωή του χριστιανού. Πώς το Ευαγγέλιο του Χριστού και η Παράδοσις της Εκκλησίας, που είναι το Ευαγγέλιο πραγματοποιημένο μέσα στους αιώνες, βλέπουν τον άνθρωπο, την κοινωνία, και την ορθή σχέσι ανθρώπου και κοινωνίας;

Φανέρωση της απείρου αγάπης τού Θεού († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Τὰ Χριστούγεννα, ποὺ µὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ ἑορτάζουµε καὶ φέτος, µᾶς δίνουν τὴν εὐκαιρία νὰ ἐµβαθύνουµε στὸ Μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Πολλὰ καὶ ἀνεκτίµητα εἶναι τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ σέ µᾶς. Τὸ µεγαλύτερο ὅµως δῶρο Του εἶναι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Μονογενοῦς Του Υἱοῦ, χωρὶς τὴν ὁποία θὰ εἴµεθα ἀκόµη ἀπελπισµένοι αἰχµάλωτοι τοῦ διαβόλου καὶ τοῦ θανάτου.

Λέγει ὁ ἁγίος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς: «Τί βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ θείας φιλανθρωπίας! Ἔτσι γνωρίζει ὁ Θεὸς µὲ τὴν σοφία, τὴ δύναµη καὶ τὴν φιλανθρωπία Του τὰ ὀλισθήµατα ἀπὸ τὴν ἑκούσια παρεκτροπή µας νὰ τὰ κατασκευάζει ἀσυγκρίτως πρὸς τὸ καλύτερο. Διότι ἂν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ δὲν κατέβαινε ἀπὸ τοὺς οὐρανούς, ἐµεῖς δὲν θὰ εἴχαµε καµία ἐλπίδα νὰ ἀνέβουµε στὸν οὐρανό. Ἂν Αὐτὸς δὲν ἐσαρκώνετο, δὲν ἔπασχε κατὰ σάρκα, δὲν ἀνίστατο καὶ ἀνελαµβάνετο γιὰ χάρι µας, δὲν θὰ ἐγνωρίζαµε τὴν ὑπερβολικὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐµᾶς» (Ὁµιλ. ιστ΄). Τονίζει δὲ πάλιν ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι ὁ Χριστὸς ἐσαρκώθη «ἵνα δείξῃ τὴν τοῦ Θεοῦ πρὸς ἡµᾶς ἀγάπην».

Ἐµβαθύνοντας ὁ ἅγιος Νικόδηµος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ σοφὸς καὶ ἀπλανὴς αὐτὸς διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας µας, στὶς εὐεργεσίες ποὺ προέκυψαν γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν Σάρκωση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ ἀπολυτρωτικό Του ἔργο, τονίζει ὅτι µὲ αὐτὴν ὁ σακρωθεὶς Κύριος πρῶτον µᾶς ἀνεβάζει ἀπὸ τὸ βαθύτατο χάος, στὸ ὁποῖο εἴχαµε πέσει, καὶ δεύτερον µᾶς ἀνυψώνει σὲ θεϊκὴ δόξα. Μᾶς ἐλευθερώνει δηλαδὴ ἀπὸ µία ἀδυσώπητη φυλακὴ καὶ µᾶς χαρίζει τὴν θεώση..[…]

Πρέπει νὰ ὁµολογήσουµε ὅτι ἀκόµη καὶ αὐτὲς τὶς ἅγιες ἡµέρες δὲν ἐρχόµεθα σὲ συναίσθηση τῆς ἀπείρου πρὸς ἐµᾶς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Δὲν τὴν ζοῦµε σὰν τὸ πιὸ συγκλονιστικὸ γεγονὸς στὴ ζωὴ τοῦ κόσµου καὶ στὴν δική µας ζωή. Δὲν ἀνταποδίδουµε στὸν ἀγαπήσαντα ἡµᾶς Κύριο τὴν δική µας ἀγάπη.

Η ψυχική ιατρεία του Αγίου Παντελεήμονος (+ Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης)

Εἰς τό Ἀπολυτικιο τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος τοῦ ὁποίου σήμερα ἐπιτελοῦμε τήν μνήμην, παρακαλοῦμε τόν Ἅγιον νά πρεσβεύῃ στόν Κύριο, διά τήν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν μας. Θά περίμενε κανείς ὅτι, ἀπό ἕνα τόσο μεγάλο ἰατρό, ὅπως εἶναι ὁ Ἅγιος Παντελεήμων, νά ζητούσαμε τήν ἰατρεία τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν, ἀλλά ἡ Ἐκκλησία ζητάει τήν ἴασι τῶν ψυχικῶν ἀσθενειῶν, τῶν παθῶν, οἱ ὁποῖες πολλές φορές εἶναι ἡ αἰτία τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν, ἀλλά καί οἱ ὁποῖες εἶναι καί οἱ χειρότερες, διότι οἱ μέν σωματικές ἀσθένειες μπορεῖ νά κάνουν καί καλό στόν ἄνθρωπο, ψυχικό καλό, νά τόν ὁδηγήσουν σέ μετάνοια, ἀλλά οἱ ἀσθένεις τῆς ψυχῆς τά πάθη δηλαδή, αὐτά ὁδηγοῦν στόν αἰώνιο θάνατο.
Γι’ αὐτό καί πρῶτο μέλημα τῶν χριστιανῶν, καί ἰδίως τῶν Μοναχῶν, πρέπει νά εἶναι ὁ συνεχής ἀγών διά τήν κάθαρσι ἀπό τά πάθη καί τήν ἴασι τῶν ψυχικῶν ἀρρωστημάτων. Ἄν ἐμφανισθῇ μία ἀρρώστια σοβαρή καί ἀνίατη πολύ ἀνησυχοῦμε καί ψάχνουμε νά βροῦμε τούς καταλλήλους ἰατρούς, τά κατάλληλα φάρμακα, τά κατάλληλα νοσοκομεῖα, ἀκόμη καί στό ἐξωτερικό νά πᾶμε γιά νά γίνωμε καλά. Ἀλλά γιά τίς ἀρρώστιες τῆς ψυχῆς δέν ἀνησυχοῦμε ὅσο πρέπει νά ἀνησυχοῦμε. Καί ἀσφαλῶς ὅλοι μας, καί ἐμεῖς οἱ τοῦ τάγματος τῶν Μοναχῶν, δέν εἴμεθα ὑγιεῖς κατά πάντα. Ὑπάρχουν καί σέ μᾶς ἀρρωστήματα ψυχικά, τά ὁποῖα γνωρίζομε καί χρειάζεται νά τά ἐπισημάνωμε. Καλά εἶναι λοιπόν μέ πολύ πόνο νά, παρακαλέσωμε τόν Θεόν, πρίν φύγουμε ἀπό αὐτόν τόν κόσμο, διότι μετά θά εἶναι ἀργά, νά μᾶς θεραπεύσῃ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, τίς διάφορες ἀσθένειες τῆς ψυχῆς μας, πρεσβείαις τῶν Ἁγίων, τῆς Θεοτόκου καί κυρίως τοῦ σήμερον ἑορταζομένου μεγάλου ἰατροῦ τῆς ἀνθρωπότητος, τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος τοῦ ἀθλοφόρου καί ἰαματικοῦ. Ἀμήν.

(Από ομιλία τοῦ ἀειμνήστου Ἁγιορείτου Ἡγουμένου π. Γεωργίου Καψάνη)

(Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Κυθήρων)

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΛΟΥΚΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΟΥ Ο π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ ΩΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ. Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ Εἰσήγησις στή κληρικολαϊκή σύναξι τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων (13/7/2014)

Θά χρειασθοῦν πολλά χρόνια γιά νά ἀποτιμηθῇ ἐπαρκῶς τό ἔργο τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος, π. Γεωργίου Καψάνη. Χρονικό διάστημα σαρἀντα ἡμε­ρῶν ἀπό τήν κοίμη­σί του προσφέρεται μόνο ὡς εὐκαιρία εὐλαβικῆς ἀναφορᾶς στόν ἄνθρωπο πού ἐσφράγισε τήν ἐποχή μας μέ τήν προσωπικότητα, τό πολύπλευρο ἔργο καί συγκεκριμένα τήν θεολογική του μαρτυρία στήν σύγχρονη ἐκκλησιαστική ζωή.

Στόν Γέροντα Γεώργιο ἀποδώθη­καν τελευταῖα ἐξαιρετικῶς τιμητικοί χα­ρα­κτηρισμοί. Λίγους μῆνες πρίν ἀπό τήν κοίμησί του, μέ ἀφορμή τήν πα­ραί­τησί του ἀπό τήν ἡγουμενία γιά λόγους ὑγείας, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τόν ἐχαρακτήρισε «πιστόν καί σώφρονα τηρητήν τῆς παραδόσεως... καί τοῦ ἀγωνιστικοῦ φρο­νή­μα­τος τοῦ Ἁγίου Ὄρους», διακρινόμενον «διά τήν ἰδιαι­τέ­ραν εὐαισθησίαν του περί τήν ἀλήθειαν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως». Ἡ Ἱερά Κοινότης τοῦ Ἁγίου Ὄρους μέ τήν ἰδίαν ἀφορμήν τόν ὠνόμασε «κανόνα γρηγορούσης ἐκκλησιαστικῆς συνειδήσεως καί πνευματικῆς εὐασθησίας διά τήν βίωσιν ἐν ἀκεραιότητι τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως». Εὐθύς δέ μετά τήν μα­κα­ρία κοίμησί του ὠνομάσθηκε ἀπό τόν Μακα­ρι­ώ­τατο Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας «πα­ρα­δοσιακός θεράπων καί αὐθεντικός μύστης τῆς τοῦ Θεοῦ ἐπιστήμης», ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Κυθήρων «σύγχρονος ὁμολογητής τῆς Πίστεώς μας», ἀπό τόν Σεβασμιώ­τατο Ναυπάκτου «οἰκουμενικός διδάσκαλος», ἀπό τόν Σεβα­σμιώτατο Αἰτωλοακαρνανίας «δρῦς τῆς Ὀρθοδοξίας», ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Φθιώτιδος «μέγας διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδοξίας» καί ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Κα­­στο­ρίας «πο­λύεδρος ἀδάμας», γιά νά περιορισθῶ μόνο σέ μαρτυρίες ἐπι­σκόπων. Καί εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ μαρμαρυγές τῆς χαρισματικῆς του προσω­πι­κότητος προ­χέ­ον­ταν σάν ἀπό πολύεδρο διαμάντι καί ἀκτινοβολοῦσαν μέχρι τίς ἐσχα­τιές τῆς οἰ­κου­μενικῆς Ὀρθοδοξίας.

Τα μοναχικά κοινόβια πρότυπα των ενοριών (Αρχ. Γεώργιος Καψάνης Γρηγοριάτης)

Τον κοινοβιακό τρόπο ζωής που εγκαινίασε ο Κύριος με τους μαθητάς Του και εφήρμοσε η Αποστολική Εκκλησία, συνεχίζουν σήμερα τα Ορθόδοξα κοινόβια.
Κοινόβιο και Ενορία έχουν πολλά κοινά σημεία. Κέντρο αμφοτέρων είναι το θυσιαστήριο του Ναού. Πηγή της ενότητος των μελών ο θυσιαζόμενος και προσφερόμενος Χριστός. "Το συναγαγόν τους μοναχούς όνομα (είναι) το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού" κατά τον Μ. Βασίλειον (όροι κατά πλ. λστ’. Ρ.G. 31,100). Χειραγωγός στην εν Χριστώ ενότητα των προσώπων ο Ποιμήν (ο Ηγούμενος στη Μονή, ο Εφημέριος στην Ενορία).

Κύριος σκοπός των μοναχών ενός κοινοβίου είναι να προάγονται καθημερινά στην εν Χριστώ ενότητα καθοριζόμενοι από τα πάθη, που τραυματίζουν αυτήν την ενότητα, και ασκούμενοι στην εκκοπή του νοσηρού και εγωκεντρικού θελήματος, που επίσης χωρίζει τους ανθρώπους.

Σκοπός τών μοναχών είναι να μη ζουν για τον εαυτό τους, αλλά για τον Θεό και τους συνανθρώπους τους. Να είναι ανοικτοί προς τον Θεό και τους αδελφούς των. Να αναπαύουν τον συνάνθρωπο βλέποντες στον κάθε άνθρωπο τον Ίδιο τον Χριστό.

Η ελληνική και η κατά Χριστόν μόρφωσις, κατά τους τρεις Ιεράρχας († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης)

Ομιλία εκφωνηθείσα εις την εν Αγίω Όρει Αθωνιάδα Σχολήν τη 30η Ιανουαρίου 2001, εορτή των Τριών Ιεραρχών.
Εορτάζουμε σήμερα την μνήμη των τριών μεγάλων Ιεραρχών και οικουμενικών διδασκάλων της Εκκλησίας, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Των τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος.

Οι άμβωνες της Κωνσταντινουπόλεως, της Αντιοχείας, της Καισαρείας της Καππαδοκίας, της Ναζιανζού έγιναν αιώνιοι άμβωνες της Εκκλησίας, από τους οποίους οι τρεις Ιεράρχαι κηρύττουν την Ορθόδοξο Θεολογία και πίστι μας και μας υποδεικνύουν την γνησία Χριστιανική ζωή.

Γι’ αυτό και σε κάθε ακολουθία και Θεία Λειτουργία τους μνημονεύουμε. Ο μακαρισμός και έπαινός τους στην Εκκλησία του Θεού είναι πολύς, αδιάκοπος και αιώνιος.

Τιμώνται ιδιαίτερα ο καθένας την ημέρα της μνήμης του και όλοι μαζί σήμερα, ώστε οι Χριστιανοί να τους θεωρούν ισαξίους και ισοτίμους.

Φανέρωση της απείρου αγάπης τού Θεού († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Τὰ Χριστούγεννα, ποὺ µὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ ἑορτάζουµε καὶ φέτος, µᾶς δίνουν τὴν εὐκαιρία νὰ ἐµβαθύνουµε στὸ Μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Πολλὰ καὶ ἀνεκτίµητα εἶναι τὰ δῶρα τοῦ Θεοῦ σέ µᾶς. Τὸ µεγαλύτερο ὅµως δῶρο Του εἶναι ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Μονογενοῦς Του Υἱοῦ, χωρὶς τὴν ὁποία θὰ εἴµεθα ἀκόµη ἀπελπισµένοι αἰχµάλωτοι τοῦ διαβόλου καὶ τοῦ θανάτου.

Λέγει ὁ ἁγίος Γρηγόριος ὁ Παλαµᾶς: «Τί βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ θείας φιλανθρωπίας! Ἔτσι γνωρίζει ὁ Θεὸς µὲ τὴν σοφία, τὴ δύναµη καὶ τὴν φιλανθρωπία Του τὰ ὀλισθήµατα ἀπὸ τὴν ἑκούσια παρεκτροπή µας νὰ τὰ κατασκευάζει ἀσυγκρίτως πρὸς τὸ καλύτερο. Διότι ἂν ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ δὲν κατέβαινε ἀπὸ τοὺς οὐρανούς, ἐµεῖς δὲν θὰ εἴχαµε καµία ἐλπίδα νὰ ἀνέβουµε στὸν οὐρανό. Ἂν Αὐτὸς δὲν ἐσαρκώνετο, δὲν ἔπασχε κατὰ σάρκα, δὲν ἀνίστατο καὶ ἀνελαµβάνετο γιὰ χάρι µας, δὲν θὰ ἐγνωρίζαµε τὴν ὑπερβολικὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς ἐµᾶς» (Ὁµιλ. ιστ΄). Τονίζει δὲ πάλιν ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι ὁ Χριστὸς ἐσαρκώθη «ἵνα δείξῃ τὴν τοῦ Θεοῦ πρὸς ἡµᾶς ἀγάπην».

Ἐµβαθύνοντας ὁ ἅγιος Νικόδηµος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ σοφὸς καὶ ἀπλανὴς αὐτὸς διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας µας, στὶς εὐεργεσίες ποὺ προέκυψαν γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν Σάρκωση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ ἀπολυτρωτικό Του ἔργο, τονίζει ὅτι µὲ αὐτὴν ὁ σακρωθεὶς Κύριος πρῶτον µᾶς ἀνεβάζει ἀπὸ τὸ βαθύτατο χάος, στὸ ὁποῖο εἴχαµε πέσει, καὶ δεύτερον µᾶς ἀνυψώνει σὲ θεϊκὴ δόξα. Μᾶς ἐλευθερώνει δηλαδὴ ἀπὸ µία ἀδυσώπητη φυλακὴ καὶ µᾶς χαρίζει τὴν θεώση..[…]

Τό παράπονο του Ἐσταυρωμένου † Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου (Καψάνη) Γρηγοριάτου Λαός μου, τί ἐποίησά σοι καί τί μοι ἀντεπέδωκες; ἀντί τοῦ μάννα χολήν, ἀντί τοῦ ὕδατος ὄξος ἀντί τοῦ ἀγαπᾶν με, σταυρῷ με προσηλώσατε. (Ἀντίφωνον ιβ΄ Μ. Παρασκευῆς).

Ἀκοῦμε κάθε χρόνο τό παράπονο τοῦ πάσχοντος Χριστοῦ πρός τούς Ἰουδαίους, πού ἡ ἀγάπη του εἶχε πλούσια εὐεργετήσει. Ἄς διερωτηθοῦμε μήπως τό παράπονο αὐτό ἔχει ὁ Χριστός καί ἀπό ἐμᾶς τούς σύγχρονους Χριστιανούς καί μάλιστα τούς Ὀρθοδόξους Ἕλληνας Χριστιανούς; Μήπως καί ἐμεῖς μέ τίς ἁμαρτίες μας, τίς σοβαρές παραβάσεις τοῦ ἁγίου Νόμου Του, μέ τήν σκληροκαρδία καί ἀμετανοησία μας, τήν σαρκική καί ἐγωιστική ζωή μας, τίς ἀδικίες μας, τόν ἀνασταυρώνουμε;  Μπορεῖ καί σέ μᾶς νά εἰπῇ ὁ Κύριος: Λαός μοι τί ἐποίησά σοι;



Σοῦ ἐμπιστεύθηκα τόν ἀτίμητο θησαυρό τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως. Σοῦ παρέδωσα τήν Καινή μου Διαθήκη στήν γλῶσσα σου. Μέσα ἀπό τούς κόλπους σου ἀνέδειξα τούς μεγαλυτέρους διδασκάλους καί Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας καί στήν γλῶσσα σου παρεδόθη ἡ ἀνεκτίμητη πατερική Θεολογία. Ἀποστολικοί πόδες διέτρεξαν τήν χώρα σου, σοῦ ἐκήρυξαν τό Εὐαγγέλιο καί τήν ἐπότισαν μέ τά μαρτυρικά τους αἵματα. Ἅγιοι, μάρτυρες καί ἅγιοι ἀσκηταί καί τά χαριτόβρυτα ἅγια λείψανά τους ἁγίασαν καί ἁγιάζουν τούς τόπους πού κατοικεῖς. Τό Ἅγιον Ὄρος καί πλῆθος Ἱερῶν Μονῶν καί Προσκυνημάτων καί θαυματουργῶν ἱερῶν εἰκόνων σέ περιφρουροῦν καί εὐλογοῦν. Σέ βοήθησα νά διατηρήσῃς τήν ἐθνική σου ἐλευθερία καί νά τήν ἀνακτήσῃς, ὅταν τήν ἔχασες. Μέχρι σήμερα δίδω πλούσια τήν Χάρι μου καί τήν βοήθεια σέ ὅσους μέ πίστι καί ταπείνωσι τήν ζητοῦν. Ἐσύ ὅμως λαέ μου τί μοῦ ἀνταποδίδεις;

Ορθόδοξος ανθρωπολογία και παιδεία Αρχ. Γεώργιος Καψάνης Γρηγοριάτης Εισήγησις στο Ε' Πανελλήνιο Θεολογικό Συνέδριο (4.9.1982). Α' Ο ΘΕΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ

Το μέγα μυστήριο της πατροπαραδότου ευσεβείας μας είναι το μυστήριο του Θεανθρώπου Χριστού.

«Ομολογουμένως μέγα εστί το της ευσεβείας μυστή­ριον. Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσιν, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη» (Α' Τιμ. γ' 16.)

Το μυστήριο αυτό διησθάνοντο οι αρχαίοι Αθηναίοι σοφοί και αυτό ήθελαν να λατρεύσουν με τον βωμό στον άγνωστο θεό.

Το μυστήριο αυτό απεκάλυψε ο θείος Παύλος στην πόλι αυτή από το επίσημο βήμα του Αρείου Πάγου.

Αυτό το μυστήριο παρελάβαμε και εμείς από την αγία μας Καθολική Ορθόδοξο Εκκλησία, με το μυστήριο αυτό ζούμε, αυτό το μυστήριο διακονούμε κι αυτό το μυστήριο μας επιτρέπει να ελπίζουμε.

Χωρίς το μυστήριο αυτό η σύναξις και η παρουσία μας εδώ θα ήταν άσκοπη και περιττή και ο λόγος μας κενός και μάταιος.

Διότι χωρίς το μυστήριο του Θεανθρώπου Χριστού δεν ημπορούμε να γνωρίσουμε την αλήθεια περί Θεού, την αλήθεια περί ανθρώπου και την αλήθεια περί κόσμου.

Χωρίς πάλι την αλήθεια περί Θεού, ανθρώπου και κόσμου, ούτε η ζωή μας έχει νόημα ούτε η παιδεία μας δικαίωσι.





Ο άνθρωπος και τα έργα του, όπως η φιλοσοφία, η παιδεία, η ηθική, είναι φθαρτά και περιωρισμένα, γι’ αυτό και από μόνος του δεν ημπορεί να εξηγήση το τριπλό μυστήριο, του Θεού, του ανθρώπου και του κόσμου. Ούτε επίσης ο άνθρωπος ημπορεί ν’ αναπαυθή αυτοερμηνευόμενος, αυτονομούμενος, αυτοθεούμενος, όπως φαίνεται από την προσπάθεια του συγχρόνου υπαρξιστού ανθρώπου, που ενώ πανηγύρισε για την «απελευθέρωσί» του από τον Θεό, τελικά διεπίστωσε ότι «η δαμόκλεια σπάθη του θανάτου κρέμεται αδιάκοπα επάνω του και μέσα του, ακρωτηριάζει τα όνειρά του, κόβει στην μέση τις πιο ευγενικές προσπάθειές του, περιορίζει ασφυκτικά τα όρια της ύπαρξής του, είναι όπως λέει ο Καμύ, ένας Σίσυφος, που αγωνίζεται να ανεβάση ως την κορυφή του βουνού την πολύτιμη πέτρα της ζωής του και μόλις κοντεύη να φθάση στο τέρμα, η πέτρα του φεύγει και κατρακυλάει πάλι στο βυθό.

Η Εκκλησία και ο Οικουμενισμός († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Απάνθισμα εκ των λόγων του μακαριστού Γέροντος περί Εκκλησίας και Οικουμενισμού. Τα αποσπάσματα είναι ενδεικτικά και δεν εξαντλούν το θέμα.

α. Η Εκκλησία του Συμβόλου της Πίστεως



Η Εκκλησία κατά την ορθόδοξο πίστι μας είναι προϋπόθεσις της σωτηρίας μας. Γι’ αυτό και στο Σύμβολο της Πίστεως, αφού ομολογήσουμε πίστι στα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, ομολογούμε ότι πιστεύουμε και εις «Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν». Είναι γνωστός ο λόγος του αγίου Κυπριανού ότι· «εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία» ή ότι· «δεν δύναται να έχη τον Θεόν Πατέρα εκείνος όστις δεν έχει την Εκκλησία μητέρα».

Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, στο οποίο ο Χριστός διά των Αγίων Μυστηρίων μας συσσωματώνει και μας κάνει μέλη Του. Διά του Χριστού ενούμεθα και κοινωνούμε με την Αγία Τριάδα και μεταξύ μας. Έτσι τα πρώην διασκορπισμένα τέκνα του Θεού συνάγονται από τον Χριστό εις εν (Ιωάν. ια’ 52). Γινόμεθα και πάλι οικείοι του Θεού, λαός του Θεού, βασίλειον ιεράτευμα.

Η ένωσις του Θεού με τους ανθρώπους, που υπήρχε στον Παράδεισο και διασπάσθηκε λόγω της αποστασίας και αμαρτίας των πρωτοπλάστων, αποκαθίσταται τώρα διά του Χριστού στην Εκκλησία.

Ο εν Χριστώ άνθρωπος στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, αποκαταλλάσσεται (συμφιλιώνεται) με τον Θεό, δικαιώνεται, ζωοποιείται, φωτίζεται, αγιάζεται, σώζεται, γίνεται θεός κατά χάριν, εφ’ όσον βέβαια και ο ίδιος προσφέρει διά της ασκήσεως και της υπακοής στις εντολές του Θεού την ελευθερία του στον Θεό.

Λάζαρος είναι ο κάθε ένας από μας († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ο Απόστολος Παύλος, ο φωτιστής της Οικουμένης, το στόμα του Χριστού, μας δίδαξε ότι η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού. Ο Χριστός μας κάνει μέλη δικά Του και έτσι μετέχουμε στη δική Του θεϊκή ζωή.

Τα άγια Μυστήρια και ιδίως το άγιο Βάπτισμα και η θεία Κοινωνία μας συσσωματώνουν στον Χριστό.

Όλη έπειτα η ζωή της Εκκλησίας μάς βοηθεί να μείνουμε ενωμένοι στο Σώμα του Χριστού και να είμαστε ζωντανά και υγιά μέλη Του.

Ο Χριστιανός όμως που αποκόπτεται από την Εκκλησία νεκρώνεται πνευματικά, διότι δεν ζωοποιείται από τη ζωή του Χριστού.

Χριστιανός δεν είναι όποιος δέχεται τον Χριστιανισμό σαν ιδεολογία ή ηθική αλλά όποιος είναι ενωμένος με τον Χριστό μέσα στο Σώμα Του. Γι’ αυτό οι άγιοι Πατέρες τονίζουν ότι εκτός της Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία.

Η θεία Λειτουργία είναι το κέντρο της εκκλησιαστικής μας ζωής. Ο ίδιος ο Χριστός προσφέρεται σε μας εις βρώσιν, με το Σώμα και το Αίμα Του, ώστε να ενωθούμε μαζί Του.

Εις την εορτήν των Θεοφανείων († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ομιλία του γέροντα στην τράπεζα της Μονής το 1989

Όπως όλες οι Δεσποτικές εορτές, έτσι και η σημε­ρινή εορτή έχει χαρακτήρα Τριαδικό, Χριστολογικό, ανθρωπολογικό και αφορά όλη την κτίσι.

Τριαδικό, διότι εφάνη πολύ καθαρά η Αγία Τριάς, δηλαδή τα τρία Πρόσωπα, τόσο καθαρά όσο άλλοτε δεν είχε φανή, και άρα εγνώρισαν όσοι ήσαν εκεί και όσοι υπουργούσαν -κυρίως ο Τίμιος Πρόδρομος- το Τριαδικόν του Θεού. Και δι’ αυτών και εμείς όλοι. Διότι αυτοί μας παρέδωσαν, και εμείς σαν να είμεθα αυτόπται μάρτυρες πιστεύουμε σ’ αυτό που τότε εφανερώθη και απεκαλύφθη. Γι’ αυτό και ψάλαμε χθες «Τριάδος η φανέρωσις εν Ιορδάνη γέγονεν», αλλά και εν Ιορδάνη και εν ημίν.

Έχει χαρακτήρα Χριστολογικό, διότι εκείνος ο οποίος είναι το κύριο Πρόσωπο στο μυστήριο αυτό είναι ο Δεσπότης Χριστός, ο οποίος για μία ακόμη φορά δείχνει την άκρα Του ταπείνωσι και την άκρα Του υπακοή προς τον Θεόν Πατέρα. Και όταν εγεννήθη εν τω σπηλαίω, και τώρα που βαπτίζεται, και επί του Σταυρού, και πάντοτε αυτές ήσαν οι δύο αρετές του Χριστού, οι οποίες έγιναν και η αφορμή της σωτηρίας της δικής μας. Όπως ο Αδάμ έπεσε διά της υπερηφανείας και διά της ανυπακοής, έτσι και ο νέος Αδάμ μπορούσε να ανορθώση το ανθρώπινο γένος μόνο με την ταπείνωσι και την υπακοή. Και έτσι άφησε και «ημίν υπογραμμόν, ίνα επακολουθήσωμεν τοις ίχνεσιν αυτού».

Είναι εορτή όμως που αφορά και τον άνθρωπο, διότι, όσα γίνονται με την Τριαδική συνεργασία εν Χριστώ, αφορούν τον άνθρωπο. Κατεβαίνει γυμνός μέσα στο ύδωρ, για να πάρη τον γυμνό από την Χάρι του Θεού άνθρωπο και να τον αναστήση και να τον ενδύση την νέα στολή της αφθαρσίας. Άρα είναι δι’ ημάς και διά την σωτηρίαν μας. Όπως ομολο­γούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, ότι όλα όσα έγιναν υπό του Κυρίου, έγιναν «δι’ ημάς και διά την σω­τηρίαν ημών».

Εις την Περιτομήν του Κυρίου και το Νέο Έτος († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ομιλία του γέροντα στην τράπεζα της Μονής το 1990

Οι ιεροί ύμνοι που ψάλαμε απόψε μας απεκάλυψαν και το βαθύ θεολογικό νόημα της σημερινής εορτής, της Περιτομής του Κυρίου. Έλεγαν: «Συγκαταβαίνουν ο Σωτήρ τω γένει των ανθρώπων κατεδέξατο σπαργάνων περιβολήν, ουκ εβδελύξατο σαρκός την περιτομήν», δεν επαισχύνθη ούτε και αυτή την ίδια την περιτομή της σαρκός. Είναι ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο αυτό, αυτή η μεγάλη συγκατάβασις, η άκρα ταπείνωσις του Θεανθρώπου Κυρίου μας, ο οποίος κατεδέχθη όλη την ανθρώπινη ζωή να αρχίση, αλλά και αυτούς τους τύπους του Μωσαϊκού Νόμου να εκπληρώση και αυτή την περιτομή να υποστή. Γι’ αυτό ο ιερός υμνωδός εξίσταται βλέπων τον Κύριο, όχι μόνο να περιτυλίγεται με τα σπάργανα του βρέφους, αλλά και αυτή την περιτομή, το κόψιμο δηλαδή της αγίας Του σαρκός, να υπομένη. Και όλα αυτά για την σωτηρία μας.

Ήταν εντολή του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη οι Ισραηλίτες να περιτέμνωνται· και αυτό ήταν σημείο της Διαθήκης του Θεού. Ότι αυτός ο οποίος περιετέμνετο ανήκε στον λαό της Διαθήκης, στον λαό που είχε τις υποσχέσεις του Θεού, τις επαγγελίες του Θεού. Ήταν σημείο συμφωνίας μεταξύ του Θεού και των πιστών Ισραηλιτών. Γι’ αυτό δεν εννοείτο Ισραηλίτης πιστός που να μη έχη δεχθή την περιτομή. Αλλά αυτή η περιτομή -η σαρκική περιτομή- ενομοθετήθη από τον Θεό, για να προετοιμάση τον λαό και να τον προσανατολίση προς μία άλλη περιτομή, η οποία θα ήταν και η αληθινή περιτομή, την περιτομή όχι πλέον της σαρκός, αλλά την περιτομή του παλαιού ανθρώπου, την περιτομή των παθών και την ένδυσι με τον νέο άνθρωπο της Χάριτος. Γι’ αυτό λέγουν ο απόστολος Παύλος και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ότι η περιτομή της Παλαιάς Διαθήκης ήταν το σύμβολο της αληθινής περιτομής, του αγίου Βαπτίσματος.

Τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους)

Ομιλία του μακαριστού π. Γεωργίου Καψάνη, στην τράπεζα της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, το 1988



Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος εκτός των άλλων είναι και θεομητορικός θεολόγος, στη γνωστή Ομιλία του εις τα Εισόδια της Θεοτόκου αναφέρει, ότι η Παναγία μας εισελθούσα στα Άγια των Αγίων πρώτη αυτή στον κόσμο εγκαινίασε την οδό της νήψεως, της αναβάσεως του νου στον Θεό και της ενώσεως του νου του ανθρώπου με τον Θεό, την ησυχαστική δηλαδή οδό θεώσεως του ανθρώπου. Έτσι, για όσους ποθούν τη μυστική και ησυχαστική άνοδο προς τον Θεό και τη μυστική θεωρία και γνώση του Θεού, η Παναγία μας είναι το πρότυπο και η οδός. Δεν είναι μόνον οδός και πρότυπο για αυτούς που ζουν στον κόσμο, με παρθενία και σεμνό γάμο, για τις μητέρες, αλλά είναι πρότυπο και για τούς ιερώς ησυχάζοντες.

Επειδή λοιπόν Εκείνη εγκαινίασε τον τρόπο αυτό της θεώσεως, την ιερά ησυχία, γι’ αυτό και εμείς ιδιαιτέρως ενατενίζουμε προς την παναγία μορφή της και το πανάγιο πρόσωπό της και θερμώς την παρακαλούμε και την ικετεύομε να μας βοηθήσει και μας, πρώτα να ποθήσουμε αυτό που για κάθε Μοναχό είναι το ακρότατο εφετό. Τι περισσότερο να ποθήσει ένας Μοναχός από την εν ησυχία θεωρία του Θεού; Από τη συγκέντρωση του νου και τη συνεχή ενατένιση του νου προς τον Θεό, τη μνήμη του Θεού; Τι περισσότερο να ποθήσει ένας Μοναχός από τη νήψη, τη συνεχή ανάταση προς τον Θεό και την πνευματική εγρήγορση και αγρυπνία;

Εις την Κυριακήν μετά την Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης)

Ομιλία του μακαριστού π. Γεωργίου Καψάνη, στην τράπεζα της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, το 1985.

Αχούσαμε και πάλι σήμερα, αδελφοί μου, στο Ιερό Ευαγγέλιο τον λόγο του Κυρίου· «ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ’ 24). Αυτή είναι η Κυριακή μετά την Ύψωσι του Τιμίου Σταυρού. Προχθές είχαμε την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Και γι’ αυτό η Εκκλησία σήμερα πάλι για τον Σταυρό μιλάει. Τον Σταυρό του Κυρίου, που πρέπει να γίνη και δικός μας σταυρός. Διότι αν και εμείς δεν σηκώσουμε τον σταυρό τον δικό μας, αν δεν συμμετέχουμε στον Σταυρό του Χριστού, τι Χριστιανοί είμαστε; Διότι Χριστιανός είναι εκείνος ο οποίος μιμείται τον Χριστό, εξ ου και Χριστιανός. Και μιμείται τον Χριστό σε όλη του την ζωή, ακόμα και στον σταυρικό Του θάνατο. Και συσταυρούται με τον Χριστό, για να συναναστηθή μαζί Του και να περιπατήση «εν καινότητι ζωής» (Ρωμ. στ’ 4), καθώς λέγει ο θείος Απόστολος Παύλος.

Χριστιανός χωρίς σταυρό και αγώνα δεν νοείται. Χριστιανός που ακολουθεί ένα εύκολο δρόμο δεν νοείται. Ενόμισαν και νομίζουν μερικοί, ότι Χριστιανός είναι να τηρή κανείς μερικές ηθικές εντολές και να καλοπερνάει στην ζωή του, να έχη ανέσεις, να έχη μία ευημερία ανθρώπινη και να έχη μία ζωή ανθρωπίνως εξασφαλισμένη. Αλλά δεν είναι αυτός ο Χριστιανός. Χριστιανός είναι εκείνος ο οποίος κάθε ημέρα αγωνίζεται. Αγωνίζεται για να αγαπήση τον Θεό. Αγωνίζεται για να αγαπήση τον αδελφό του. Επειδή δε ο εγωϊσμός είναι που εμποδίζει τον άνθρωπο να αγαπήση τον Θεό και να αγαπήση τον αδελφό του, αγωνίζεται για να ξερριζώση από μέσα του τον εγωισμό. Αγωνίζεται για να ξερριζώση τα πάθη, τα οποία σκοτίζουν τον νου του ανθρώπου και αιχμαλωτίζουν την καρδιά του. Αγωνίζεται να ευαρεστήση τον Θεό. Γνωρίζει τις εντολές του Θεού και θέλει αυτές τις εντολές να τις τηρήση στην ζωή του με ακρίβεια. Όχι για να δικαιωθή απέναντι του Θεού εγωϊστικά, αλλά για να ευαρεστήση τον Κύριο από αγάπη. Και ο αγώνας που κάνει ο Χριστιανός γι’ αυτό γίνεται. Όχι για να πη στον Θεό· “εγώ είμαι εντάξει· δικαιούμαι την σωτηρία” -γιατί τότε θα ήταν ένας Φαρισαίος- αλλά για να πη στον Θεό· “Κύριε, παρ’ όλη την αδυναμία μου και την αμαρτωλότητά μου, εγώ σε αγαπώ. Και σαν έκφρασι της αγάπης μου, προσπαθώ να κάνω τις εντολές Σου και το άγιό Σου θέλημα. Και από Εσένα εξαρτάται, αν θα μου δώσης την σωτηρία και αν θα μου δώσης την Χάρι Σου”.

Εις την ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης)

Ομιλία του μακαριστού π. Γεωργίου Καψάνη, στην τράπεζα της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, το 1986.

Είναι, αλήθεια ότι ο Σταυρός του Κυρίου σημαδεύ­ει τα πάντα στην Εκκλησία του Χριστού και στην ζωή των Χριστιανών. Δεν υπάρχει κάτι που να γίνε­ται στην αγία μας Εκκλησία είτε στη ζωή την ευσε­βή, το οποίο να μη σφραγίζεται με τον Τίμιο Σταυρό του Χριστού. Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας τελεσιουργείται με την σφραγίδα του Τιμίου Σταυ­ρού. Σταυρικές είναι όλες οι ευλογίες των ιερέων της Εκκλησίας. Το πρώτο μυστήριο της σωτηρίας, το Ά­γιον Βάπτισμα, διά του Τιμίου Σταυρού και αυτό φέρεται εις πέρας. Και στην ζωή μας την καθημε­ρινή, από την ώρα που θα ξυπνήσουμε ως την ώρα που θα κατακλιθούμε, και από την ώρα που θα γεν­νηθούμε ως την ώρα που θα παραδώσουμε την ψυχή μας στον Θεό και άλλοι θα παραδώσουν το φθαρτό σώμα μας στο μνήμα πάλι ο Σταυρός τα σφραγίζει όλα. Τούτο βέβαια δεν είναι τυχαίο, ούτε γίνεται απλώς για να έχουμε κάποια θεία δύναμι ή κάποια θεία προστασία ή κάποια θεία ευλογία. Βεβαία γίνεται και γι’ αυτό, αλλά εάν δούμε βαθύτερα τα πράγματα, θα δούμε ότι ο Σταυρός είναι αναφαί­ρετος σύντροφος της ζωής του Χριστιανού και της ζωής της Εκκλησίας. Διότι ο Σταυρός είναι η ουσία της Ορθοδόξου πίστεως και της χριστιανικής ζωής. Είτε λέμε ζωή εν Χριστώ είτε λέμε ζωή εν τω Σταυρώ του Χριστού, το ίδιο λέμε. Δεν νοείται το έργο του Χριστού χωρίς τον Σταυρό Του. Δεν νοείται η ζωή του Χριστιανού χωρίς την συμμετοχή του στον Σταυρό του Χριστού. Γι’ αυτό, ό,τι κάνει ο Χριστια­νός και το κάνει με το πνεύμα του Σταυρού του Χριστού, είναι χριστιανικό. Ό,τι κάνει και δεν το κάνει με το πνεύμα του Σταυρού του Χριστού, είναι σαρκικό, είναι εγωιστικό, είναι της φιλαυτίας, είναι αντίθεο, είναι έξω από την Χάρι του Θεού. Άρα δύο τρόποι ζωής υπάρχουν, ο τρόπος ο μη σταυρικός και ο τρόπος ο σταυρικός. Και ο μη σταυρικός είναι ο τρόπος του εγωισμού, είναι ο τρόπος ο κοσμικός, είναι ο τρόπος του ανθρωποκεντρισμού, είναι ο τρό­πος κατά τον οποίο ο άνθρωπος ζη με τον εαυτό του και όχι με τον Θεό και τον αδελφό του. Ενώ ο τρό­πος του Σταυρού του Χριστού είναι ο τρόπος κατά τον οποίο ο άνθρωπος προσπαθεί να νικά το σαρκι­κό φρόνημα, να νικά τον παλαιό άνθρωπο, να νικά τον εγωισμό του και να ζη προσφερόμενος στον Θεό και προσφερόμενος στον αδελφό του.

Εις το γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου († Αρχ. Γεώργιος Καψάνης)

Ομιλία του μακαριστού Γέροντα στην τράπεζα της Ιερά Μονής Οσίου Γρηγορίου το 1986.

Η Υπεραγία Θεοτόκος είναι εκείνη η οποία συνήργησε όσο κανένας άλλος άνθρωπος στην σάρκωσι του Υιού και Λόγου του Θεού, ως γεννήσασα τον Χριστό εν παρθενία και δοθείσα ολοκληρωτικά στον Χριστό. Έγινε και η πρώτη πολίτης της Βασιλείας των Ουρανών και η πρώτη μετά τον Χριστόν θεωθείσα, ο πρώτος θεωμένος άνθρωπος, θεός μετά τον Θεόν, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, έχουσα τα δευτερεία της Αγίας Τριάδος, και προΐσταται των σωζομένων, κατά την εύστοχο φράσι Ορθοδό­ξου θεολόγου.

Προΐσταται λοιπόν της Εκκλησίας η Κυρία Θεοτό­κος και όλων των συνάξεων και πανηγύρεων και εορτών της Εκκλησίας και των ευχών και προσευ­χών· έχει την πρώτη θέσι μετά τον Σωτήρα Χριστό, τον Μονογενή της Υιό. Πληρούται στο πρόσωπο της Αειπάρθενου και η δική της προφητεία, την οποία εν Πνεύματι Αγίω είπε· «ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί», αλλά και εκείνης της απλής γυναικός· «μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας».

Αυτή την πραγματική χαρά του κόσμου και της Εκκλησίας συμμεριζόμεθα και εμείς σήμερα επί τη αγία Γεννήσει της Κυρίας Θεοτόκου. Και πάντοτε ως παιδιά της -ανάξια μεν αλλά κατά χάριν τέκνα της- και εμείς σήμερα την εορτάζουμε, την ευγνωμονούμε, την ευχαριστούμε, την δοξάζουμε, την πε­ριβάλλουμε με χαρά και εν αγαλλιάσει και εν αλαλαγμοίς, και την παρακαλούμε να μη αποστήση την μητρική της προστασία και σκέπη από τον κάθε ένα από μας, και από την Εκκλησία, και από το Άγιον Όρος, και από τους Χριστιανούς όλους, αλλά να συνεχίση την ακοίμητο πρεσβεία της προς τον Θεό για την σωτηρία όλων μας.

Παραινέσεις περί ήθους ανθρώπων και χρηστής πολιτείας Αγίου Αντωνίου Αναδημοσίευση από: www.pigizois.gr

1. Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΟΣΕΒΕΙΑΣ

Οι άνθρωποι καταχρηστικά λέγονται λογικοί. Δεν είναι λογικοί όσοι έμαθαν απλώς τα λόγια και τα βιβλία των αρχαίων σοφών, αλλ' όσοι έχουν τη λογική ψυχή και μπορούν να διακρίνουν ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό και αποφεύγουν τα πονηρά και βλαβερά στην ψυχή, τα δε αγαθά και ψυχωφελή, τα αποκτούν πρόθυμα με τη μελέτη και τα εφαρμόζουν με πολλή ευχαριστία προς τον Θεό. Αυτοί μόνοι πρέπει να λέγονται αληθινά λογικοί άνθρωποι.

2. Ο ΑΛΗΘΙΝΑ ΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Ο αληθινά λογικός άνθρωπος ένα μόνο ζήλο έχει: να πείθεται και να αρέσει στο Θεό των όλων.

Σ' αυτό και μόνον πρέπει να εκπαιδεύει την ψυχή του, ώστε ν' αρέσει στο Θεό, ευχαριστώντας για την τόσο μεγάλη Του πρόνοια και ρύθμιση των όλων, οτιδήποτε κι' αν του τύχη στη ζωή του.

Γιατί είναι άτοπο, τους μεν Ιατρούς, που μας δίδουν και πικρά και δυσάρεστα φάρμακα, να τους ευχαριστούμε για την υγεία του σώματός μας, προς τον Θεόν δε να είμαστε αχάριστοι, για τα πράγματα που μας φαίνονται δυσάρεστα και δύσκολα και να μην ξέρομε ότι όλα γίνονται όπως πρέπει και προς το συμφέρον μας κατά την Πρόνοιά Του.

Η γνώσις (του θελήματος του Θεού) και η πίστη στο Θεό, είναι η σωτηρία και η τελειότης της ψυχής.

3. ΟΙ ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΑΣ
Την εγκράτεια, την ανεξικακία, την σωφροσύνη, την καρτερία, την υπομονή και τα όμοιά τους, τις έχουμε πάρει σαν μέγιστες και ενάρετες δυνάμεις από το Θεό. Αυτές αντιπαρατάσσονται και αντιστέκονται και βοηθούν σε όλες εκείνες τις δυσκολίες που προέρχονται εκείθεν (από τον αντικείμενων εχθρό — τον διάβολο).

Εάν τις γυμνάζομε και τις έχομε πρόχειρες τις δυνάμεις αυτές, τότε πια τίποτε δεν φαίνεται να μας γίνεται δύσκολο ή οδυνηρό ή αφόρητο, γιατί αναλογιζόμαστε πως όλα είναι ανθρώπινα και νικώνται από τις (παραπάνω) αρετές που έχομε μέσα μας.

Αυτό δεν το σκέπτονται οι ψυχικά ανόητοι. Διότι ούτε καν λογαριάζουν πως όλα γίνονται καλά και όπως πρέπει προς το συμφέρον μας, για να λάμψουν τελείως οι αρετές και να στεφανωθούμε (βραβευθούμε) από το Θεό.

Προφητείες για τους εσχάτους καιρούς Από τον βίο του αγίου Ανδρέα του δια Χριστόν Σαλού (Τέλη 9ου αρχές 10ου αι. μ.Χ.) Πηγή: βίος του οσίου Ανδρέου του δια Χριστόν σαλού, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου

Οι άγιοι του Κυρίου είναι οδοδείκτες της πορείας ενός εκάστου ημών, αλλά και του κόσμου μας. Γιατί όπως είπε ο Χριστός, "όλα τα φανέρωσα στους φίλους μου" (Ιωάννης 15/ιε΄15). Καθώς λοιπόν διαβάζουμε την προφητεία αυτή, παρμένη από την εξαίρετη έκδοση της Ι. Μ. Παρακλήτου, και για να αποφύγουμε τον κίνδυνο παρερμηνείας, ας θυμόμαστε τα εξής: 1. Για μια εντελώς ορθή κατανόηση της προφητείας, χρειάζεται το πρωτότυπο κείμενο, και όχι η μετάφραση που δημοσιεύουμε εμείς εδώ. 2. Από τη ρήση αυτών που είπε ο άγιος, μέχρι την κατανόηση, την ενθύμιση και την καταγραφή τους από τον μαθητή του, υπάρχει κάποια απόσταση, που καλό είναι να την θυμόμαστε. Ειδικά σε μια τόσο περίπλοκη προφητεία, που δύσκολα συγκρατεί κανείς μέχρι να την καταγράψει. 3. Να θυμόμαστε ότι ορισμένα πράγματα έχουν γραφεί με βάση την ορολογία της εποχής εκείνης που γράφτηκαν, και πρέπει σε κάθε περίπτωση να διακρίνουμε την περιγραφή από την ερμηνεία μιας προφητείας. Και κάποια άλλα γράφθηκαν μόνο για την περιοχή της Κωνσταντινούπολης, ενώ άλλα είναι γραμμένα σε προφητική γλώσσα που παραπέμπει σε ανάλογες προφητείες της Αγίας Γραφής, χωρίς τη γνώση των οποίων, δεν μπορεί να γίνει αποσυμβολισμός.

Αρχές των ωδίνων

Ο Επιφάνιος συναντήθηκε κάποτε με τον όσιο και τον πήρε σπίτι του, με σκοπό να ξεκουρασθεί για μια τουλάχιστον εβδομάδα απ’ τους πολλούς κόπους. Κάθησαν κάπου μόνοι τους και ο νέος άρχισε να τον ερωτά:

-   Πως θα γίνει το τέλος του κόσμου; Τι είναι «αι αρχαί των ωδίνων» και πότε θα γίνουν; Από που θα καταλάβουν οι άνθρωποι ότι πλησιάζει η συντέλεια, και ποια θα είναι τα σημάδια που θα τη φανερώνουν; Ποιο τέλος θα έχει η Πόλις μας (Κωνσταντινούπολη), αυτή η νέα Ιερουσαλήμ; Τι θα γίνουν οι σεβάσμιοι ναοί; Τι θα γίνουν οι θείοι σταυροί, οι άγιες εικόνες και τα ιερά βιβλία; Που θα ασφαλισθούν τα λείψανα των αγίων; Εξήγησέ μου, σε παρακαλώ! Ξέρω ότι για σένα και τους αγίους, που είναι όμοιοι μ’ εσένα, είπε ο Θεός: «Υμίν δέδοται γνώναι τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών». Πόσο μάλιστα τα μυστήρια του κόσμου!

-   Η Πόλης αυτή, αποκρίθηκε ο μακάριος, που κατέχει τα πρωτεία ανάμεσα σε πολλές άλλες πόλεις και έθνη, θα μείνει απόρθητη και ελεύθερη. Τη φυλάει η Θεοτόκος «εν τη σκέπη των πτερύγων της», και με τις πρεσβείες της θα παραμείνει άτρωτη. Πολλά έθνη θα πολιορκήσουν τα τείχη της, αλλά η δύναμίς τους θα συντριβή, και θ’ αναχωρήσουν ντροπιασμένα. Απ’ αυτή θα πλουτίσουν πολλοί και θα απολαύσουν τα αγαθά της.

Ωστόσο  κάποια προφητεία λέει ότι θα την αλώσουν οι Αγαρηνοί και θα σφάξουν με το μαχαίρι τους πλήθους λαού. Εγώ όμως πιστεύω ότι θα εισορμήσει και το ξανθό γένος, του οποίου η ονομασία αρχίζει από το δέκατο έβδομο γράμμα της αλφαβήτου (Ρ). Θα μπει λοιπόν και θα κατακόψει, και θα στρώσει τους αμαρτωλούς στο έδαφος. Αλλοίμονό του όμως από τα δύο ομογενή έθνη. Τα όπλα τους θα είναι γρήγορα σαν τον άνεμο, και καταστροφικά σαν κοφτερό δρεπάνι, που κόβει το θέρος τα γεννήματα. Τα όπλα αυτά δεν θα αναχαιτίζονται, αλλ’ όμως μετά θα διαλύονται.