Αθανασίου Δημήτριος
Το γεγονός της κοσμολογίας δηλαδή της προελεύσεως του Σύμπαντος, απασχόλησε ιδιαίτερα τον αρχαίο κόσμο και συστηματικότερα την αρχαιοελληνική φιλοσοφία. Όπως ήταν φυσικό, διατυπώθηκαν ποικίλες κοσμοθεωρίες πέρι της κοσμολογίας ή ορθότερα της κοσμογονίας αφού όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω, η κατασκευή του κόσμου για την αρχαιοελληνική αντίληψη ήταν αδιανόητη.
Εξετάζοντας αρχικά την ελληνική σκέψη πάνω στο θέμα της κοσμογονίας είναι σημαντικό να αναφερθώ στους Στωικούς, οι οποίοι ισχυροζόντουσαν ότι ο κόσμος (δηλαδή το Σύμπαν) είναι αποτέλεσμα απορροής του Θεού, ότι δηλαδή ο κόσμος αποτελεί ένα μέρος της ουσίας του[1]. Μια άλλη κοσμοαντίληψη του ελληνισμού ήταν αυτή του Πλάτωνος, ότι ο Θεός φτιάχνει τον κόσμο από προϋπάρχουσα ύλη και προϋπάρχουσες ιδέες, συνεπώς, ο Θεός κατά τον Πλάτωνα είναι απλά διαμορφωτής και όχι απόλυτος δημιουργός[2].
Στον ινδικό πολιτισμό διακρίνουμε αρκετά κοινά στοιχεία με τον αντίστοιχο ελληνικό. Βασικότερο είναι η αιωνιότητα του Σύμπαντος. Σύμφωνα με την ινδουϊστική κοσμοθεώρηση (θρησκεία), ο κόσμος δεν έχει αρχή, αλλά υπήρχε πάντοτε (αιώνιος)[3].
Μια άλλη αντίληψη πέρι κόσμου είναι ο λεγόμενος «Πανθεϊσμός», η ταύτιση Θεού και κόσμου. Και όπως λέει χαρακτηριστικά ο Π. Αθανάσιος Μυτιληναίος σε μια ομιλία του όπου αναφερότανε στη χριστιανική κοσμολογία: «ότι όλες οι Ανατολικές θρησκείες λ.χ., Ινδουισμός, Βουδισμός ακόμα και ο Μασονισμός και η Θεοσοφία όπως και η αρχαία ελληνική θρησκεία έχουν Πανθεϊστικό υπόβαθρο!»
Μια ακόμα θεωρία πάνω στο συγκεκριμένο θέμα είναι η θέση του Υλισμού, ότι κόσμος αποτελεί προϊόν εξελίξεως ή τύχης[4].
Η Βιβλική αναφορά και κατά προέκταση η Ορθόδοξη κοσμολογία είναι εντελώς ξένη προς τις παραπάνω θέσεις. Το βιβλίο της Γενέσεως λέει χαρακτηρισικά: «Εν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν», άρα, κατά τη χριστιανική κοσμολογία ο Θεός δημιουργεί από το μηδέν ( ἐξ οὐκ ὄντων ), κάτι που ήταν αδιανόητο για τον αρχαίο έλληνα σκεπτόμενο κι εδώ ακριβώς εντοπίζεται η ασύλληπτη δύναμη της Αποκαλύψεως, ήταν αδύνατον να συλλάβει η ανθρώπινη διάννοια ότι ο κόσμος έχει αρχή. Έχονταν υπόψην η Εκκλησία τι κυκλοφορούσε εκείνη την περίοδο, διατύπωσε πολύ εύστοχα στο πρώτο άρθρο του »Συμβόλου της Πίστεως» τα εξής: «Πιστεύω εις έναν Θεό Πατέρα Παντοκράτορα, ποιητήν ορατών τε πάντων και αοράτων», ανατρέποντας έτσι, την γνωστικίζουσα κοσμοαντίληψη πέρι δυαρχίας. Η διατύπωση του πρώτου άρθρου του »Συμβόλου της Πίστεως» εκτός από την θετική έκθεση του περιεχομένου της πίστεως, εξυπηρετεί κυρίως στην απόκρουση τον εσφαλμένων κοσμολογικών αντιλίψεων, π.χ. Πλατωνισμός, Νεοπλατωνισμός, Ωριγένης κ.λ.π.
Στην προκειμένη περίπτωση αυτό που παρατηρούμε έντoνα είναι η απόλυτη συνάφεια της φυσικής επιστήμης με την χριστιανική κοσμολογία. Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με τα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης ο κόσμος (δηλ. το Σύμπαν) έχει αρχή, βλέπε: (Θεωρία της Μεγάλης έκρηξης »Big Bang»). Eπίσης κάτι άλλο που αναδείχθηκε στις αρχές του 20 αι. από τη σύγχρονη επιστήμη και που είχε διατυπωθεί (απλοϊκά) πολύ πιο πριν στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου της Γενέσεως είναι η θεωρία της Σχετικότητας, όπου σύμφωνα με αυτή, ο χρόνος είναι δεμένος οργανικά με το χώρο «Εν ἀρχῇ= χρόνος» – «ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν= χώρος».
Ανακεφαλαιώνοντας τα παραπάνω, βλέπουμε ότι η χριστιανική κοσμολογία δεν έχει απoλύτως καμμία σχέση με τις υπόλοιπες κοσμολογίες που κυκλοφορούσαν στις αρχαίες μυθολογίες-θρησκείες κ.λ.π. Ο κόσμος κατά το Χριστιανισμό δημιουργήθηκε από το τίποτα, δεν είναι αποτέλεσμα απορροής από την ουσία του Θεού, αφού κατά την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία υπάρχει διάκριση κτιστού (κόσμου) και ακτίστου (Θεού). Επίσης δεν ταυτίζεται ο Θεός με τον κόσμο (Πανθεϊσμός), ούτε είναι αποτέλεσμα τύχης (Υλισμός). Ο κόσμος κατά τη χριστιανική διδασκαλία έγινε από τον Τριαδικό Θεό από άπειρη αγάπη και θεία βούληση, ο οποίος (δηλ. ο Θεός) κατά την ουσία Του είναι έξω από τον κόσμο (Υπερβατικός) και μέσα στον κόσμο μέσω των ενεργειών Του (άκτιστες ενέργειες), είναι αυτό που διατυπώθηκε πολύ αργότερα 14ος αι. από τον Αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά: «διάκριση ουσίας και ενεργείας στον Τριαδικό Θεό.»
Υποσημειώσεις
1. Σπ. Ράγκου, Οι Πρώτες Ιστορικές Καταβολές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Ε.Α.Π., 2002, σελ. 102
2. Πανεπιστημιακές παραδόσεις του Μητρ. Ιωάννη Ζηζιούλα, με θέμα: »To δόγμα πέρι δημιουργίας», βλέπε: http://oodegr.com/oode/dogmat1/E1.htm#3
3. Αρχ. Τιράνων Αναστ. Γιαννουλάτου, Φάκκελος μαθήματος Ιστορίας θρησκευμάτων, σελ. 8
4. Ανδρέου Θεοδώρου, «Πιστέυω εις έναν Θεόν», Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, σελ. 38
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου